6-Амалий машғулот. Мавз у: Пластинанинг ҳарорат майдониҳақида умумий маълумот

ҲА > 1Г> 1Г, тcзликларда (3.32-б расм) аустенилнинг бир қисми юқори субкритик интервалда эмирилади, бир қисми эса мартенсит айланиши температурасида эмирилади ва юқори субкритик интервалда эмирилади. \ а \оказо. Донни лоблаш ва ўслириш жараёнларини лартибга солиш учун қуйидаги ўлчагичлар хосдир:

1. 
   аустенилнинг энг кичик барқарорлигининг 7_WЗ/Ж температурасида со\ итиш лезлиги;
   
2. 
   иситиш давомийлиги аустенит донининг жадал ўса бошлаши
   

температурасидан юқори (Тд_сз+ 100 °C).
11 -Амалив машғулот.
Мавзу: Тобланаётган пўИатлар учун структуравий ўзгаришларни бошқариш.
Нотекис қизиган жисмда, иссиқлик ўтказувчанлик туфайли иссиқлик кўпроқ қизиган жойлардан камроқ қизиган жойларга тарқалади; бунда ҳарорат берилган йўналишда қанча кескин ўзгарса, шу йўналишда шунча кўп миқдорда иссиқлик ўлади. Изолермик сирлнинг длъ юзи дементи орқали дТ вақт иэҳида ўтувчи иссиқлик миқдори дҚ тескари ишора билан олинган шу йўналишдаги ҳарорат градиэнтига муланосиб бўлади:
()Т
c/О - (3.1)
<)н
Бундан берилган изолермик син орқали ўлувеҳи солиштирма иссиқлик оқими қ (х. й. з. И) кал/снр сек нинг илбдасини ҳосил қиламиз. у элементалъ майдонеҳа дл (1-расм) орқали элементалъ вақт оралиғи дт да ўлувеҳи иссиқлик миқдори дҚ га нисбалидан иборал:
дО
4 = (о.2)
cл И-дИ
(3.1) ифодага дҚ қийматини (3.2) илбдадан олиб қўйиб ушбуни ҳосил қиламиз:
- д7ъ
с/--л (Л.Л)
()н
Бу Фуренинг иссиқлик ўтказувчанлик қонуни бўлиб. унга кўра, берилган нуқтадаги изолермик син орқали ўлувеҳи солиштирма иссиқлик оқими иссиқлик ўтказувчанлик коэффилсиэнлининг шу нуқтадаги тескари ишора билан олинган иссиқлик ўтказувчанлик градиэнтига кўпайтмасига ленг.
3.1 Сиртқи иссиқлик бериш.
Пайвандлаш жараёнида буюмга кирилилган иссиқлик тарқалиб буюм ичидаги ҳароратни текислайди ва айни пайтда лининг ён сирллари воситасида атроф муҳитга берилади. Қизиган жисмнинг атроф муҳит билан иссиқлик алмашиши икки йўл билан амалга ошади:

1. 
   Конвектив иссиқлик алмашиш. бунда қалтиқ жисмдан иссиқлик суюқлик ёки газ зарралари ломонидан. улар бар хил қизиган қисмларнинг зичлиги турлича эканлиги туфайли (лабиий конвектсия) эркин ҳаракатланганда амалга ошади.
   

Вақт бирлиги иэҳида юза бирлиги Орқали ўлувеҳи суюқлик ёки газга қаттиқ жисм берадиган конвектив иссиқликнинг солиштирма иссиқлик оқими қр кал/снр сек Нютон қонуни билан иибдаланади:
қК ъ изк(И-Иъо). (3.4)
бунда: 1 - қаллиқ жисм сиртининг ҳарорати. °C:
10 суюқлик ёки газнинг ҳарорати. °Cъ:
а к конвектив иссиқлик бериш коэлъфитсиэнти. кал/снр сек

2. 
   Нурли иссиқлик алмашиш. Қизиган жисмнинг лининг сирли орқали ўтувчи солиштирма нурланиш оқими қ_р кал/снр сек Слефан-Болтсман қонуни билан иибдаланади:
   

бунда: Т жисм сиртининг ҳарорати. °С:

C жисм сиртининг ҳолалига боғлиқ бўлган мутаносиблик коэффитсиэнти.
Ўзига тушаёиган ҳамма нурни юта олишга қодир мутлақо қора жисм учун Со^: 1.378 • 10ъ* кал/снр сек °К* бўлса. кулранг жисмлар учун С = э Со дир. бунда с - 0 дан 1 гача ўзгарувчи қоралик коэффитсиэнти.
Ҳисоблаш вақтида одатда ён сиртларнинг тўлиқ иссиқлик бериши инобатга олинади:
қ қс + қ, ⁷ ( а к +- а г) (Т Го) ⁷ а (ъИ Го) (3.6)
бунда а - тўлиқ иссиқлик бериш сирти бўлиб. жисмнинг алроф муҳитга иссиқлик бериш қобилиятини тавсифлайди. а ва из_р коэффитсиэнтлар жисмнинг ҳарорати. шакли ҳамда фазодаги вазиятига боғлиқ. Вертикал лисилар учтин уларнинг қийматлари 3.1 - расмда кўрсатилган.

3.1-расм. Ҳароратга боғлиқ бўлган вертикал лисилар иссиқлик бериш тўлиқ сиртининг коэффитсиэнти а ва нурли иссиқлик аҳнашиш коэфллтсиэнли рз,

12-Амалий машғулот.
Мавзу: Пайванд ёйи билан асосий мcталлни эриб кетиши.
И ламина қалтиқ жисмлар уларга хос иссиқлик физик хоссаларга эга бўлади. Масалан. жисмни берилган Т ҳароратгаэҳа қи/.дириш учтин ннга маълум миқдорда (Қ кал) иссиқлик берилши керак. Т ҳароратгаэҳа қиздиришда қалтиқ жисмга лининг масса бирлигига (бўлинган) иссиқлик миқдори иссиқлик сақлаш С кал г дейилади.¹ Жисмнинг иссиқлик сақлаши. ўз навбатида. лининг иссиқлик сиғими кал/г °C билан аниқланади. бу иссиқлик сиғими жисмга берилган иссиқлик миқдори АC нинг лининг ҳарорати тегишлиэҳа ўзгариши АТ га нисбали эҳегарасидан иборат: бу нисбал чексиз камавтирилганда _Л. _ бўлади. Иссиқлик сиғимининг жисмнинг солиштирма оралиғига дТ
кўпайтмаси ҳажмий иссиқлик сиғими cй кал/см³ °C дейилади.
Жисмнинг иссиқлик оТка/.иш қобилияии иссиқлик оТказтихчанлик коэффитсиэнти з кал/см сек °C билан тавсилланади. Иссиқлик жараёнларини ҳисоблашда кўпинеҳа мураккаб параметр иссиқлик ўлказухеҳанлик коэффитсиэнти а ^з снр сек дан фойдаланиш қулай бўлади. Бу коэффилсиэнт c;/
иссиқлик оТказувчанлик /. нинг ҳажмий иссиқлик сиғими cй га нисбалидан иборат. Модданинг элеклр ўтказиш қобилияии лининг солишлирма қаршилиги п омсм билан тавсилланади. Меиалларнинг иссиқлик оТказувеҳанлиги з \а элеклр ўлказухчанлиги Ж 1/омсм асосан бир
хи 1 механизм ҳароратлар ёки элеклр потентсиаллар фарқи лаъсирида эркин электронларнинг силжиши билан боғлиқ бўлиб. л.орcнтс қонуни асосида ўзаро боғлангандир:
л/с ^{: ;} Л (Т+273)° (2.3)
Рангли ва қора мелаллар учун Л коэфиитсиэнт деярли доимий (ўзгармас) бўлиб, Л = (5 - 7) ■ ИЎ⁹ ачкал ни ташкил этади. Бу нисбатдан солиштирма қаршилик п ни ўзгартириш тажрибасидан осонгина аниқланадиган иссиқлик ўтказ.увчанлик з ни баҳолаш учун фойдаланиш маникин.
Барча иссиқлик-лъизик коcфлъитсиcнилар С. з . c. а ва п одалда ҳарорат билан ўзгаради (2.3 - расм).

Ҳаинма калталиклар ўлчамлиги ллзик бирликлар тизимида қабул қилинган: кал. г. °C. сек.

2.3-расм. Кам углеродли (0.10% С) пўлатнинг иссиқлик-лъизик хоссалари
Қиздириш вақтида пўлаининг аллотропик ҳароратларида иссиқлик ютилади. совиш вақтида эса
ажралиб чиқади, шу боис иссиқлик сақлаши сакрашсимон ўзгаради, бу эса ўз навбатида
иссиқлик сиғими с ва иссиқлик ўтказувчанлик а нинг сакрашсимон ўзгаришига олиб келади.
Ёй ёрдамида пайвандлашдаги иссиқлик жараёнларини ҳисоблашда мcталлнинг иссиқлик-
лъизик коэлълллсиэнллари кўриб чиқилаёлган ҳароратлар оралиғида (интервалида) ўртача қилиб
олинади: кам углеродли пўлаи учун. масалан. уларнинг 0 :-(10001200 °C) ҳароратлар
оралиғидаги ўртача қиймали ёки уларнинг 400 :■ 500 °C ҳароратдаги ўртача қиймати.
яъни а 0.0Х снр-сcк: сй ^в 1.25 кал сррр °C ва з 0.1 кал/см сек °C олинади. Газ
алангасида пайвандлаш учун уларнинг 300 - 400 °C ҳароратдаги қийматлари олинади
1.3-Аниалий инашғ улот.
\ анна ўлчанилари - и анно узунлиги, эриш чуқурлиги.
Пайванд чоки ёки қуйилган валик асосий метал ва электрод металининг қолишмасидан ташкил топади. Бу мелалларнинг нисбати асосий металга cриб кирган юза И\-_р билан. асосий метал сиртида қуйилган юза лъ_қ муносабати билан аниқланади.
Асосий металнинг ориган қисмига бахо бериш қуйидаги учта кўрсаткич билан бахоланади:
Ҳ/Б эришнинг нисбий чуқурлиги билан:
И _эр ҲБ - лолиқлик коэифитсиенти:
1 cр лъқ - юзалар коэлълъитсийcнти.

Асосий металнинг cриши учун ёйнинг маълум бир қисм қуввали срлланади. Вақт бирлиги ичида асосий меиални эритишга сарлланган иссиқлик ёки чуқур cрилиш учун сарлланган ёйнинг иссиқлик қуwалини. вақт бирлиги ичида cриган метал ҳажми В=лъ_cр* в , лининг зичлиги у . cриш температурасига мос келувеҳи иссиқли миқдори С_cр. кал/горқали ҳисоблаш мумкин.

Бунда:
гcи л эр * в *$эр* й; кал/сcк;
Ёйнинг тўлиқ иссиқлик қуввалига. cриш учун сарлланган иссиқлик қуwалини нисбати лўлиқ иссиқлик қуwалини /бйcлали иш коэжжилсиении тй, деб алалади.
Ҳер • г *Сер> у тиэр - ————— .
ъ■ қ 0,24*У*л
Асосий металнинг эришини икки босқичга ажралиш мумкин:
4) Асосий меиални ёй иссиқлиги ҳисобига қиздириш; бунда ёй иссиқлигининг бир қисми вани.
ибйдали қисми деб аниқланган қ_c,-
қисмигма ишлатилади.
2). Асосий металнинг эриши, бунда ёй томонидан металга берилган иссиқликнинг бир қисми метал эритишга сарфланади бу иcрмик иссиқлик Ибйдали иш коэффилсиенти деб аталади