6-Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Beton qorishmasi tayyorlash jarayonining texnologik parametrlarini aniqlash. Nazariy ma’lumotlar

qo‘shimchalar tushuniladi. 
Beton tarkibini aniqlashda betonga qo‗yilgan talab katta ahamiyatga ega. Bu 
talabga bog‗liq xolda beton tarkibi tanlanadi. Bu tanlangan beton tarkibiga bog‗liq 
xolda beton sifati aniqlanadi. Beton tarkibini aniqlash quyidagi ketma – ketlikda 
olib boriladi: 
Suv va sement bog‗liqligi aniqlanadi, beton aralashmasiga kerakli 
miqdorda suv aniqlanadi, betonga sement sarfi aniqlanadi, mayda va yirik 
to‗ldiruvchilar tarkibi hisoblanadi. 
Beton tayyorlash laboratoriya sharoitida tashish quylayligi aniqlanadi; 
Tayyorlangan betondan kubikchalar tayyorlanib beton shirasi aniqlanadi. 
A va A
1
qo‗shimcha materiallarga bog‗liq xoldagi koeffitsient. Sement va 
to‗ldiruvchilar uchun A va V ning qiymati quyidagicha: 
- YUqori sifatli 0,65...0,43 
- Oddiy sifatli 0,6...0,4 
- Past sifatli 0,55...0,37 
YUqoridagi formulalardan
ni topiladi: 
(2) 
YOki 
(3) 
Bir m
3
xajmdagi betondagi sement miqdori quyidagi formula orqali topiladi: 
S
(4) 

---

Bir m
3
xajmdagi beton tarkibidagi mayda va yirik to‗ldiruvchilar sarfi 
quyidagi formula orqali topiladi: 
SH(G)
⌈(
)⌉
(5) 
P
⌈
⌉
(6) 
Bu erda: S, V, N, SH, (G) – sement, suv, qum, shag‗al sarfi: kg/
(g)– sement, suv, qum, shag‗allarning ikki m
3
xajmdagi solishtirma 
og‗irligi: kg/
. 
- shag‗alning bo‗shliqligi 
- siqish koeffitsienti: kg/ 
Mayda to‗ldiruvchilardan qumning suv iste‘moli uning yirik darajasiga 
bog‗liq xolda aniqlanadi. Buni quyidagicha bo‗lish mumkin. 
1.1 – jadval 
Qumning yiriklik moduli 
Suv iste‘moli 
M
kr
=2,5 (yirik) 
4.2
6.2 
M
kr
=2,1; 2,5 (yirik) 
6.2
8.2 
M
kr
=2,1 (yirik) 
8.2
10.3 
Hamma komponentlar sarfi tanlangandan so‗ng betonning zichligi aniqlanadi: 
 
Biz tayyorlayotgan betonning tarkibi M 300 va R
b 
=30 Mpa markali betonga 
bog‗liq xolda aniqlanishi kerak.