6-bob. Oltin metallurgiyasi

Guruhlar	Minerallar	Kimyoviy formulasi
Izoh
Erkin oltin va uning qattiq eritmalari	Erkin oltin…... Elektrum……………. Kuproaurid………... Amalgama…………. Bismutoaurid……….	Au Au, Ag Au, Cu Hg, Au Au, Bi	15 % gacha Ag 15dan 50 % gacha Ag 20 % gacha Cu 34 % gacha Au 4 % gacha Bi
Oltinning tellurli birikmalari	Klaverit…………… Sil’vinit…………… Petsit ……………… Nagiagit….……….	AuTe2 (AuAg)Te2 (AuAg)2Te Au(Pb, Sb, Fe)8 (S, Te)10	Kimyoviy birikmalari beqaror.
Platina guruhi bilab birikkan oltin	Krennerit…………. Platinali oltin….… Rodit….…….…….. Porpesit..….……… Aurosmirid..………	Au,Te2 AuPt Au, Rh Au, Pd Au, Ir, Os	10 % gacha Pt 30 – 40 gacha Rh 5 dan 10 % gacha Pd 5 % gacha Os va 5,7 % gacha Ir

Oltinning yirikligi – uning muhim texnologok xususiyatlaridan biri hisoblanadi. Oltin bo’laklarining yirikligiga ko’ra quyidagi texnalogik guruhlarga bo’lishimiz mumkin:

a)

b)

6.2.-rasm. a) Yirik bo’lakli oltin, b) sochma holidagi oltinning ko’rinishi.
a) yirik oltin – bo’laklar yirikligi 0,1 mm(> 100 mkm), solishtirganda yanchish natijasida ruda minerallaridan oson ajraladi va gravitatsiya usulida boyitiladi. Juda yirik: 1-5mm; sof yoki tug’ma oltin 5mm dan yirik (6.2-(a) rasm);
b) mayin (sochma) oltin – bo’laklar o’lchami 0,1dan 0,001mm(100dan 1mkm)gacha – yanchish natijasida qisman ajraladi va yaxshi flotatsiyalanadi, sianidda yaxshi eriydi ammo gravitatsiyada qiyin ajraladi 6.2- (b)-rasm);
v) mayin zarrali (tonkodispersnoe)-bo’laklar o’lchami 0,001 mm (<1 mkm);
g) submikroskopik — bo’laklar o’lchami 0,1 mkm dan kichik.
Mayin zarrali oltinning yuzasi yanchish jarayonida kam ochiladi. Gravitatsion va flotatsion boyitish jarayonida bu guruhdagi oltin uni saqlovchi mineral bilan birga boyitmaga ajratib olinadi. Sulfid minerallar bilan bog‘langan mayin zarrali oltin, sulfid minerallarni kuydirish, avtoklavlarda oksidlash , bakteriyalar bilan oksidlash va h. jarayonlaridan so‘ng sianlash usuli bilan eritmaga ajratib olinadi. Agar mayin zarrali oltin g‘ovakli oksidlangan minerallar (temir gidrokisdi, karbonatlar) tarkibida bo‘lsa, bu holda mayin oltin sianlash usuli bilan eritmaga onson ajratib olinadi.
Birlamchi, qisman oksidlangan va oksidlangan oltin rudalar tarkibida odatda yirik va mayin oltinni saqlaydi. Sulfidlar miqdori oshishi bilan, rudalarda mayin zarrali oltinning miqdori oshib boradi.
Oltin zarralarning geometrik shakli va strukturasi, oltinni ayrim texnologik jarayonlardagi xossalariga ta’sir etadi. Rudalarda tug‘ma oltin odatda har-xil noto‘g‘ri geometrik shaklda bo‘ladi: ilgaksimon, simsimon, po‘kaksimon (gubkasimon) va h.