6 I. Bob. Ta’lim sifatini boshqarish jarayoni

Kurs ishining maqsadi: Ta’lim sifatini boshqarish ilmiy bilish va amaliyot sohasi sifatida o’rganish.
Kurs ishining vazifalari:
1.Ilmiy adabiyotlar asosida nazariy qism boblarini tayyorlash.
2.Ilmiy adabiyotlar asosida amaliy qism boblarini tayyorlash.
3. Ta’lim sifatini boshqarish ilmiy bilish va amaliyot sohasi sifatida ochib berish.
4.Amaliy tavsiyalar ishlab chiqish.
Kurs ishining ob’ekti: Mazkur kurs ishining obekti sifatida O`zbekiston Respublikasi ta`lim tizimi va maktabgacha ta`lim tizimi pedagogik jarayonlari olindi.
Kurs ishining predmeti: Ta’lim sifatini boshqarish ilmiy bilish va amaliyot sohasi sifatida
Kurs ishi metodilari: So’rov, hujjatlarni o’rganish, pedagogik kuzatish, pedagogik tajriba- sinov, suhbat.
Kurs ishining ahamiyati: Mazkur kurs ishining ahamiyati shundaki, u ilmiy manbalar asosida, O’zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi, O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim tog’risida”gi qonuni, asosida hamda mavzuga oid ilmiy adabiyotlar asosida tayyorlagan.
Kurs ishi xajmi: Kirish, asosiy qism 2ta bob, 4 band, xulosa va tavsiyalar, adabiyotlar ro’yxati iborat.


I.BOB.TA’LIM SIFATINI BOSHQARISH JARAYONI
1.1. Ta’lim muassasasi hozirgi sharoitda.
Bugungi kunda jamiyat hayotining barcha sohalarida, shu jumladan, boshqarish jarayonida zamonaviy axborot-kommunikatsiya va innovatsiya texnologiyalari tatbiq etilib, ularga tayangan yondashuvlar qaror topmoqda.
Boshqarish usulining eng muhim belgilaridan biri uning ilmiy yondashuvga tayanishida namoyon bo‘ladi. Zero, bugun boshqaruv jarayonini ilmiy asosda tashkil etmasdan uning izchilligi va samaradorligini tasavvur etib bo‘lmaydi.
Albatta, rahbar shaxs muayyan sohani. korxona yoki tashkilotni samarali boshqarishi uchun. avvalo, etarli malaka va bilim, rahbarlik salohiyati, ko‘plab ma’naviy-axloqiy xislat va fazilatlar sohibi bo‘lishi darkor. Ta’lim sohasi, jumladan, maktabgacha ta’lim tashkilotlarini boshqarish ham bundan istisno emas. Ushbu muassasalardagi boshqaruv faoliyatida nazariy bilim va amaliy tajriba va ko‘nikmalarni o‘zaro uyg‘un holda qo‘llash ta’lim-ta’lim bilan bog‘liq masalalarni talab darajasida hal etish, bu jarayonda foydalaniladigan usul va uslublarni uzluksiz takomillashtirib borish, umuman olganda, maktabgacha ta’lim-ta’lim tizimini yanada rivojlantirishga xizmat qiladi.
Shu ma’noda, kadrlarni tanlash, tayyorlash, malakasini oshirish barobarida ularning rahbarlik salohiyati va ma’naviyatini yuksaltirish ғоят muhim ahamiyat kasb etadi.
Ta’lim sifati va unga ta’sir ko‘rsatuvchi shart-sharoitlarning asosiy tavsiflarini tadqiq qilish rivojlanish istiqbollari haqida fikr yuritish imkonini beradi. Bunday yondashuvda uni o‘zgartirish jarayonida ta’lim sifati tarkibi va mazmunidagi o‘zgarishlarni o‘rganish imkonini yaratadi. Ta’lim tizimiga ob’ektiv ravishda xos bo‘lgan integral sifat — inersiyalilik — ta’lim va kasb-hunar dasturlarining tegishli tarkibiy qismlarini takomillashtirishga tegishli darajada prog­nozlashtirib yondashish zarurligini anglashda, ularning aniq o‘zlashtirilishini ta’minlashda, shuningdek, tegishli pedagogik tizimga singdirilgan ilmiy bilimlarning bashoratli yo‘nalishi sharoitida hisobga olinishi mumkin. Aynan shu boisdan ham, uzluksiz ta’lim va pedagogika fani sohasida ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, madaniy-tarixiy, etnopsixologik va boshqa turdagi prognoz qilish natijalarini majburiy tartibda integratsiyalashni ko‘zda tutuvchi uzluksiz ta’limning yaxlit tizimini rivojlantirishni prognozlashga tizimli yondashish dolzarb ahamiyat kasb etadi.
Ta'lim sifati - bu malaka va kasbiy ongning izchil va amaliy jihatdan samarali shakllanishini belgilaydigan ta'lim jarayonining o'ziga xos xususiyatlari majmuasidir. Bu erda uchta xususiyatni ajratish mumkin: ta'lim maqsadiga erishish uchun potentsialning sifati, kasbiy mahoratni shakllantirish jarayoni sifati va ta'lim natijasining sifati.
Potentsialning sifati ta'limning maqsadi sifati, ta'lim standartining sifati, ta'lim dasturining sifati, o'quv jarayonining moddiy-texnik bazasining sifati, professor-o'qituvchilar tarkibi, abituriyentlarning sifati, axborot-uslubiy bazaning sifati kabi xususiyatlarda ifodalanadi.
Ko'rib turganingizdek, ta'lim sifati murakkab ko'rsatkichdir:
• maqsad va ta'lim natijasi o'rtasidagi bog'liqlik;
• ta'lim jarayoni ishtirokchilarining taqdim etilayotgan ta'lim xizmatlaridan kutishlarini qondirish darajasini ta'minlash;
• shaxsning aqliy, jismoniy va axloqiy rivojlanishining ma'lum darajadagi bilimlari, qobiliyatlari, ko'nikmalari, malakalari va malakalari;
Shu bilan birga, bu talabalarga zarur ijtimoiy rivojlanishni kafolatlaydigan tizim, model, tashkilot va protseduralar.
Kontseptsiya maktabgacha ta'lim sifati uch xil tomondan tahlil qilindi. Milliy aspektda maktabgacha ta'lim sifatini uning jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlariga mosligi o'lchovi bilan aniqlash mumkin. Bu erda maktabgacha ta'lim sifati turmush darajasi, mamlakatning iqtisodiy salohiyati va boshqalar kabi toifalar bilan aloqada bo'ladi. Ijtimoiy jihatdan, bu ta'lim xizmatlarining ota-onalarning haqiqiy talablariga muvofiqligi bilan belgilanadi. Pedagogik aspektda maktabgacha ta'lim sifati ta'limdagi o'zgaruvchanlik printsipini amalga oshirishni, o'qituvchi va bolalar o'rtasidagi shaxsga yo'naltirilgan o'zaro munosabatlarga o'tishni anglatishi mumkin.
Kontseptsiya "sifat" ko'p qirrali va uning har bir ishtirokchisi nuqtai nazaridan turlicha talqin etiladi:
Bolalar uchun - bu ular uchun qiziqarli tarzda o'rganish.
Ota-onalar uchun bu bolalarni samarali o'qitish, ya'ni bolalarni maktabga yaxshi tayyorlagan dasturlar bo'yicha o'qitish:
• charchamasdan o'rganish;
• bolalarning ruhiy va jismoniy salomatligini saqlash;
• o'qitishning muvaffaqiyati;
• bolalarning bilim olishga bo'lgan intilishini saqlab qolish;
• nufuzli maktabga kirish imkoniyatini ta'minlash;
• nufuzli mavzular bo'yicha o'qitish (chet tili, xoreografiya va boshqalar)
O'qituvchilar uchun - bu, birinchi navbatda, maktabgacha ta'lim muassasasi rahbari, ota-onalar tomonidan ularning faoliyatiga ijobiy baho berish:
• barcha o'quv dasturlarini barcha bolalar tomonidan muvaffaqiyatli bajarilishi;
• bolalar bilan ishlash usullari va usullarini maqbul tanlash;
• bolalarning ta'lim jarayoniga qiziqishini saqlab qolish;
• bolalarning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli rivojlanishi;
• bolalarning jismoniy va ruhiy salomatligini saqlash;
• bolalarning ta'lim vaqtidan va tarbiyachining ish vaqtidan oqilona foydalanish;
• pedagogik jarayonni barcha zarur vositalar va jihozlar bilan ta'minlash.
Rahbar uchun - bu:
• ota-onalar va bolalar tomonidan tarbiyachilar faoliyatiga yuqori baho berish, shu bilan maktabgacha ta'lim muassasasini saqlash va rivojlantirish omili sifatida bolalar bog'chasining obro'sini oshirish;
• bolalar sog'lig'ini saqlash;
• bolalarning o'qitish vaqtidan va o'qituvchilarning ish vaqtidan oqilona foydalanish;
• o'qituvchilar va bolalar faoliyatining muvaffaqiyati;
• tanlangan dasturlarni to'liq o'zlashtirish, bolalarni maktabga sifatli tayyorlash.
• mikro yoki makro daraja boshlig'i nuqtai nazaridan, bu boshqariladigan quyi tizimning ishlashi va hayotiyligini oshirish samaradorligi.
Ta'lim sifatini boshqarish vazifalari:
• Kadrlarni o'quv jarayonining talab qilinadigan sifatini ta'minlashda faol ishtirok etishga undash.
• Rag'batlantirish orqali muassasa xodimlari faoliyatiga maqsadli ta'sir.
• Materiallarning ishlab chiqilishini ta'minlash va ichki audit mexanizmlarini tashkil etish va sifat menejmenti masalalari bo'yicha ma'lumotlar almashinuvi.
• Ichki audit mexanizmini muntazam ravishda amalga oshirish.
• Boshqa pedagoglari bilan tajriba almashish, ta'lim sifatini monitoring qilish sohasida metodik qo'llab-quvvatlash va innovatsion texnologiyalar.
• Monitoring ma'lumotlarini almashish uchun axborot bazasini yaratish.
• Ish samaradorligini va sifat menejmenti talablariga muvofiqligini doimiy ravishda oshirish.
• Bitiruv modelini ishlab chiqish va maktabga o'qishga tayyorlik darajasini aniqlash.
• xodimlarining malakasini oshirish va tarbiyachi uchun shaxs modelini ishlab chiqish.
• Ta'lim xizmatlari iste'molchilari (ota-onalar va bolalar) bilan aloqalarni ta'minlash bo'yicha chora-tadbirlarni aniqlash.
Maktabgacha ta'lim sifati bu bolalar bog'chasidagi pedagogik jarayonning shunday tashkil etilishi bo'lib, unda har bir bolaning ta'lim va tarbiya jarayonida uning shaxsiy, yoshi va jismoniy xususiyatlariga mos ravishda ta'lim va rivojlanish darajasi oshib boradi.
Maktabgacha ta'lim muassasasi ishining sifati nimaga bog'liq?
• O'qituvchi ishining sifatidan.
• O'qituvchilar tarkibida shakllangan munosabatlardan.
• Bolalar bilan ishlashning yangi usullarini ijodiy izlash uchun etakchi tomonidan yaratilgan sharoitlardan.
• Har bir xodimning ishini ob'ektiv baholashdan.
Maktabgacha ta'lim muassasasi rahbarining sifatli ishining xususiyatlari uning faoliyatining to'rtta yo'nalishi kesishmasida shakllanadi:
• resurslarni ta'minlash va resurslarni tejash (shu jumladan sog'liqni saqlash);
• tarbiyaviy ishlarni tashkil etish va uni metodik ta'minlash;
• ta'lim yangiliklari va loyihalarini ekspertizadan o'tkazish, ularni amalga oshirish monitoringini tashkil etish;
• dialogik munosabatlarni o'rnatish tizimida o'qituvchilar tarkibini rivojlantirishni rag'batlantirish.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbarining o'quv jarayoni sifatini boshqarish bo'yicha asosiy boshqaruv ko'nikmalari:
• boshqaruv ta'sirini yo'naltirish, rivojlanishning o'zaro ta'siri muammolariga e'tiborni jalb qilish qobiliyati, bosh va katta o'qituvchining murojaatlari va tushuntirishlarining xayrixohligi;
• buyruqlar, ko'rsatmalar, so'rovlar, baholarni asoslash orqali namoyon bo'ladigan ularning nuqtai nazarlarining asosliligi;
• tarbiyachilar, maktabgacha yoshdagi mutaxassislar, bolalarning ota-onalari harakatlariga nisbatan ijobiy baholarning salbiylardan ustunligi.
Sifat menejmenti tizimi modeli
Ta'limda sifat menejmenti tizimini yaratish quyidagi vazifalarni izchil hal etishni talab qiladi:
• ta'lim sifati sohasidagi maqsadlarni aniqlash va kontseptsiyalashtirish;
• mehnat bozori va potentsial ish beruvchilar talablarini aniqlash;
• ochiq model sifatida jarayonlarning asosiy to'plamini o'rnatish;
• jarayonni boshqarish usullarini ishlab chiqish va moslashtirishni ta'minlaydi
• ta'lim muassasasining faoliyati va rivojlanishi;
• sifat menejmenti tizimini hujjat bilan rasmiylashtirishni amalga oshirish;
• ichki audit orqali jarayonlarni boshqarish.
Ta'lim tashkilotida sifat tizimini joriy etish uning o'tishi yoki uning alohida bo'linmalarining sifat tizimining tayyorlangan, tasdiqlangan va kuchga kirgan hujjatlariga muvofiq ishlashga o'tishidan iborat.
Ish joylarida sifat tizimi doirasida har bir xodimning vazifalari, vakolatlari va javobgarligini belgilash, ish va ish yo'riqnomalarini ishlab chiqish va amalga oshirish, xodimlar tomonidan hujjatlashtirilgan protseduralarning bajarilishini tekshirish kerak.
Ta'lim tashkilotida sifat menejmenti tizimini yaratishda, avvalo, u ishlab chiqaradigan yakuniy mahsulotni aniqlash kerak. Ba'zi ta'lim tashkilotlari bitiruvchini tayyorlashni o'z faoliyatining asosi, boshqalari esa ta'lim xizmatlarini ko'rsatish sifatida qabul qiladilar. Universitetning yakuniy mahsulotini iste'molchisi bu talabaning o'zi emas, balki bitiruvchilarni ishlashga jalb qiladigan tashkilot shaklidagi davlat va jamiyatdir.
Shunday qilib, ta'lim tashkilotining sifatli mahsulotlari ta'lim xizmati emas, balki bitiruvchidir. Sifat menejmenti tizimini shakllantirishning boshlang'ich nuqtasi ta'lim jarayonini rivojlantirishga yo'naltirilgan bo'lishi kerak bo'lgan ma'lum shaxsiy kasbiy fazilatlar to'plami sifatida ta'lim muassasasi bitiruvchisi "modeli" ni qurish bo'lishi kerak: uning mazmuni, o'qitish usullari, tashkil etish shakllari, maktab o'quvchilarining bilimlarini nazorat qilish va baholash usullari. Ayni paytda ta'kidlash kerakki, ta'lim jarayoni ta'lim tashkiloti faoliyatining asosidir. Shu bilan birga, uni boshqa faoliyat turlaridan: ilmiy, o'quv, uslubiy, ma'muriy va iqtisodiy va boshqalardan ajratib ko'rib bo'lmaydi. ...
Kontekstda ta'lim sifatini rivojlantirish muammolariinson bugungi kunda mehnat bozori va mehnat munosabatlarining sub'ekti, fuqaro, oilaviy munosabatlarning sub'ekti, milliy madaniyatning tashuvchisi va saqlovchisi, yashash muhitini (ekosferani) saqlovchi, o'z rivojlanishining sub'ekti sifatida qaraladi.
Maktabgacha ta'lim muassasalarida "sifat menejmenti" tushunchasining xususiyatlari, uning maqsad va vazifalari
Zamonaviy menejment - bu odamlarni birgalikdagi harakatlarga qodir qilish, ularning sa'y-harakatlarini samarali qilish va o'ziga xos zaif tomonlarini yumshatish maqsadida odam atrofida aylanadigan boshqaruv faoliyatining o'ziga xos turi, chunki insonning jamiyatga hissa qo'shishi qobiliyatlari ham korxona boshqaruvining samaradorligiga bog'liq o'z kuchlari va odamlarning fidoyiligi.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti sifat menejmenti - bu maktabgacha ta'lim muassasalarini sifat va sifat jihatidan boshqarish va boshqarish uchun muvofiqlashtirilgan faoliyat bo'lib, bu maktabgacha ta'lim tizimini doimiy takomillashtirish, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan inqirozli vaziyatlarni oldindan bilish va oldini olish orqali yuzaga keladigan qiyinchiliklar va to'siqlarni engib o'tishga imkon beradi.
Ta'lim muassasasining sifat menejmenti tizimi rahbarning siyosati bilan belgilanadi.
Siyosat - bu tashkilotning sifat sohasidagi umumiy niyatlari va yo'nalishlari, rasmiy ravishda rahbariyat tomonidan bayon etilgan.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti ning ta'lim sifati sohasidagi siyosati quyidagilarga yo'naltirilgan:
• ta'lim jarayonining davlat ta'lim standartiga muvofiqligini ta'minlash;
• ta'lim jarayonining ota-onalarning talablari va umidlariga javob berishini ta'minlash;
• o'quv jarayonini tashkil etish usullari va vositalarini doimiy ravishda takomillashtirish;
• uzluksiz ta'lim muassasalari, tibbiyot muassasalari, jamoat tashkilotlari bilan uzoq muddatli hamkorlik aloqalarini o'rnatish;
• raqobatdosh ustunliklarni ta'minlovchi Maktabgacha ta’lim tashkiloti imidjini yaratish.
Ta'lim sifatini boshqarish - bu rejalashtirilgan (standartlar) maqsadlar va shaxs, jamoat, davlatning kutilgan ehtiyojlariga erishish uchun boshqariladigan va boshqariladigan quyi tizimlar o'rtasidagi o'zaro ta'sirning maqsadga muvofiq, jarayonga asoslangan jarayoni.