6-ma’ruza. Buyruqlar tizimi arxitekturalarini tasniflash

Butun bo‘lmagan sonlar. Butun bo‘lmagan sonlarni (3,14; 0,495; 0,0056; 
…) ifodalash uchun suriluvchi nuqtali sonlar ishlatiladi (rus tilida - числа с 
плавающей точкой). Ularning uzunliklari 32, 64 yoki 128 bitgacha bo‘lishi 
mumkin (6.10-rasm). 
6.9.-rasm. Butun sonlar. 

---

6.10-rasm. Suriluvchi nuqtali sonning IEEE standartidagi formatlari. 
Misollar: 3,14 = 0,314 * 10
1 
0,495 = 0,495 * 10
0
0,00056 = 0,56 * 10
-3
2014 = 0,2014 * 10
4
314; 495; 56; 2014 - mantissalar. 
1; 0; -3; 4 – eksponentalar (darajalar, tartiblar) (6.11-rasm). 
6.11-rasm. Suriluvchi nuqtali sonlarga misollar. 

---

O‘nlik sonlar. Bunda o‘nlik sistemasida yozilgan har bir raqam, ikkilik 
sistemasidagi to‘rtta raqam bilan almashtiriladi. Ikkita o‘nlik raqam, bitta baytga 
joylashtiriladi (6.12-rasm). Bu ikkilik-o‘nlik formati deb ataladi. (rus tilida –
двоично-десятичный формат). 
Misollar: 25 --- 0010 0101 
367 --- 0011 0110 0111 
1987 --- 0001 1001 1000 0111 
6.12-rasm. O‘nlik sonlarga misollar. 
Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar va ularning xillari. 
Simvolli ma’lumotlar. Matnlarni ishlashda, ma’lumotlar bazalarini 
boshqarishda va boshqa shularga o‘xshash xollarda simvolli ma’lumotlar bilan 
ishlashga to‘g‘ri keladi. Simvolli ma’lumotlarga misol qilib ASCII (American 
Standard Code for Information Interchange) va UNICODE kodlarini keltirish 
mumkin. Ularning uzunliklari mos xolda 7 (8) va 16 razryadli bo‘lishi mumkin 
(6.3-jadval). 
Qatorlar ko‘rinishidagi ma’lumotlar yoki qatorlar ko‘rinishidagi 
o‘zgaruvchilar. Bu xildagi ma’lumotlarning oxirida maxsus belgi yoki qatorning 
uzunligini ko‘rsatuvchi qismi mavjud bo‘ladi. Kompyuterda ushbu qatorlar ustida 

---

– ko‘chirib yozish, qidirib topish va ularni tahrirlash amallarini bajaruvchi 
buyruqlar mavjud.