6-ma’ruza. Mavzu: Tuzilmali xaritalar tuzish. Rejа

6.5-rasm. Struktura xaritasi yordamida oddiy (elementar) strukturalarni tasvirlash (M.A. Jdanov, 1981) a – antiklinal; b – sinklinal; v – monoklinal; g – struktura burni (do’ngligi); d – struktura botig’i (mulda); e – struktura terrasasi; j – fleksurali egiklik. Strelkalar bilan qatlamning yo’nalishi va og’ishi ko’rsatilgan

Shuningdek, gorizont ustki qismini buzilish yuzasi bilan kesishgan va egilgan nuqtalari proektsiyasi kesma chizig’iga tushiriladi.

6.6-rasmda egilma bilan bo’lingan ikkita antiklinal burmani kesib o’tgan to’rtta ko’ndalang geologik kesma tasvirlangan. Birinchi burmaning g’arb qanoti sbros bilan, sharqiy qanoti esa vzbros bilan murakkablashgan.
Struktura xaritasini tuzish (6.7-rasm) tayanch gorizontning ustki qismini buzilishlar chizig’i bilan kesishgan izlarining gorizontal proektsiyasini tushirish bilan boshlanadi. Chizmada mavjud bloklarni chegaralovchi nuqtalar chiziqlar bilan tutashtiriladi. So’ngra gorizontning ustki qismini bukilgan nuqtalari proektsiyalarini o’zaro tutashtirib, tektonik strukturalarning o’qlari chiziladi va har qaysi blok uchun struktura xaritalari ayrim-ayrim tuziladi. Kesmalardagi bir xil qiymatli balandlik chiziqlari (izogipslar) o’zaro tutashtiriladi. Struktura xaritalarini yuqori aniqlik bilan tuzish uchun kesma usulini buzilishlar chuqurligini aks etuvchi nuqtalari va gorizontning ustki qismini egilgan nuqtalari qiymatini kesmalararo interpolyatsiya qilish bilan birga olib borish tavsiya etiladi.

6.6-rasm. Kesmalar usuli bilan struktura xaritasini tuzish ushun berilgan asos (M.A. Jdanov, 1981): 1 – joy planida kesmalarning joylashishi; 2 – buzilishlar yuzasini kesma tekisligi bilan kesishgan shizig’i; 3 – tayansh gorizontning ustki (tag) qismi; nuqtalarning kesma chizig’ida joylashishi; 4 – qatlamning ustki qismini izogips shiziqlari bilan kesishgani; 5 – qatlam ustki qismining buzilishlar yuzasi bilan kesishgani (kesma tekisligida); 6 – tayansh gorizont ustki qismining bukilgan joyi