6-Ma’ruza: Nomarkaziy siqiluvchi elementlarni mustahkamligini hisoblash.

Ikkinchi masala echimi. Berilgan hisobiy kuch, beton kesimi va materiallar xarakteristikalari. Talab etiladi armatura kesim yuzasini tanlash. Dastlab birinchi yaqinlashishda armatura kesimi yuzasi,  va  nisbati beriladi. Keyin shartli kritik kuch hisoblanadi
 (5.10)
bu erda: E_b – betonning boshlang‘ich elastiklik moduli; l₀ – elementning hisobiy uzunli­gi; l_b, l_s – beton kesimi og‘irlik markaziga nisbatan beton kesimi va armatura kesimi inersiya momentlari; armaturaning boshlang‘ich elastiklik moduli); _r=1 –og‘ir beton konstruksiyasi uchun; _l – chegaraviy xolatdagi yuk ta’siri davomiyligining elementni egilishiga ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsient
 (5.11)
bu erda: – beton turini hisobga oluvchi koeffitsient; og‘ir beton uchun =1, mayda donli betonlar uchun =1,0…1,5, engil beton uchun =1,0…2,5; M va M_l – Eng cho‘ziluvchan armaturaga nisbatan olingan umumiy va doimiy va davomli ta’sir qiluvchi yuklardan olingan momentlar.
Hisoblashda (5.10) formuladan foydalaniladi;

bu erda: R₂=100 MPaqabul qilinadi.
Bunda N_crshart doim bajarilishi lozim. Agar bu shart bajarilmasa, unda kesim o‘lchovlarini o‘zgartirish talab etiladi.
Kritik kuch N_cr aniqlangandan keyin bo‘ylama egilishdan kuch elkasining oshishini e’tiborga oluvchi koeffitsient η hisoblanadi:
 (5.13)
Elementlar egiluvchanligi bo‘lganda =1 qabul qilinadi.
Cho‘zilgan armatura og‘irlik markazidan N kuch quyilgan nuqtagacha bo‘lgan masofa aniqlanadi:
bu erda (5.14)
(5.9) formuladan siqilgan zona balandligi x hisoblaymiz, shuningdek,  deb olib, oldindan  va nisbati aniqlanadi. (5.13) va (5.14) ni qiymatlarini  ni _Rga va α₀ ni α_R ga almashtiriladi, quyidagi formulani olamiz:
(5.15)
(5.16)
(5.15) va (5.16) formulalardan  hisoblanib chiqiladi va armatura kesimining umumiy yuzasi aniqlanadi. hisoblanib qabul qilingan miqdor bilan solishtiriladi. Agar farq 0,005 (0,5%) dan oshmasa, takroriy hisob bajarilmasligi mumkin. Aks holda, yangi qiymat bo‘yicha takroriy hisob bajariladi.
Agar, armatura miqdori 0,035 (3,5%) dan oshsa, bu holda beton sinfini oshirish zarur bo‘ladi.
Element ko‘ndalang kesimi yuzasi armatura bilan simmetrik ravishda armaturalanganda hisoblash 36–rasmda keltirilgan blok–sxemasi bo‘yicha bajariladi.


Mavzu bo‘yicha bilimlarni mustaxkamlash uchun blits-so‘rov savollari:

1. Nomarkaziy siqiladigan elementlarning birinchi holi uchun _R shart bajarilgandagi mustahkamlik shartini yozing?

2. Nomarkaziy siqiladigan elementlarning ikkinchi holi uchun >_R bo‘lganda mustahkamlik shartini yozing?
3. Nomarkaziy siqiladigan elementlarni armaturalash uchun talab etiladigan A_s vaA_s^’armaturalarining kesim yuzalarini aniqlash formulalarini yozing?
4. Cho‘zilgan armatura og‘irlik markazidan N kuch quyilgan nuqtagacha bo‘lgan masofa qanday aniqlanadi?