6-маруза. Социал-иқтисодий тизимлар ва уларни ўзгариши

Анъанавий иқтисодиёт

• Мулкчилик муносабатларида меросхўрлик ва сулолаларнинг мавқеи ҳукмронлик қилади;
• Иқтисодий жараёнлар урф-одатлар, удумлар, анъаналар, ижтимоий ва диний қоидалар ёрдамида тартибга солинади;
• Натурал майда товар хўжалиги хўжалик юритишнинг устувор шакли ҳисобланади.

3
Мулкчилик муносабатлари
Мулкка эгалик қилиш
Мулкдан фойдаланиш
Мулкни тасарруф этиш
Мулкчилик
Булар :
Мулк субъекти
► • давлат (турли даражадаги ҳукумат ва бошқарув органлари);
► • корхоналар, хўжалик бирлашма (уюшма)лари, жамоат ва бошқа ташкилотлар
► • алоҳида кишилар ва оилалар;
► •
Мулкчилик шаклларининг таснифланиши
Давлат
►
►

Жамоа мулки турлари:

Жамоа

Жамоа мулки турлари:

• кооперативлар мулки;
• ижара ва жамоа корхоналари мулки;
• Акционерлик жамиятлари мулки;
• Хўжалик жамиятлари ва ширкатлари мулки;
• Жамоат ва диний ташкилотлар мулки.

Бунда

Шахсий мулк манбалари:

Шахсий мулк манбалари:

• ижтимоий ишлаб чиқаришдаги иштирокидан оладиган даромадлари;(иш хақи)
• ўз хўжалиги (оила, деҳқон)ни юритиш ҳисобига оладиган даромадлари;
• акциядан келадиган дивиденд;
• фоизли даромадлар;
• шахсий тадбиркорликдан олинадиган даромад;
• трансферт тўловлари ҳисобига келиб тушадиган маблағлар.

Шахсий мулк объектлари:

• уй ва турар жойлар;
• боғ ва дала ҳовли;
• транспорт воситалари;
• уй-рўзғор ва шахсий истеъмол буюмлари;
• хўжалик фаолияти учун керакли ишлаб чиқариш воситалари;
• хўжалик фаолияти ҳисобига олинган маҳсулотлар;
• пул жамғармалари.

Фуқаролар мулки бўлиб, уларнинг шахсий ёки оилавий эҳтиёжларини қондиришга хизмат қилади.