6-MA`RUZA. SPEKTROFOTOMETRIYA. SPEKTROFOTOMETRIK
USULDA QO‘LLANILADIGAN SPEKTROFOTOMETRLAR VA
KYUVETALAR HAQIDA MA’LUMOT. NUR YUTISH SPEKTRI HAQIDA
MA’LUMOT.
Ma'ruza rejasi:
1Spektrofotometriya usulining nazariy asoslari.
2.Spektrofotometr qurilmasining tuzilish sxemasi.
3.Detektorlar,nur manbai,kyuvetalar, svetofiltr haqida ma‟lumot
4.Nur yutish spektri.
Tayanch so`z va iboralar: SF,monoxromator,nur manbai,kyuveta, detektor,nur
yutish spektri
O‘tkazuvchi muhit yutgan nurning solishtirma miqdori, tushayotgan nurning
intensivligiga bog‘liq emas. Bir xil qalinlikdagi xar bir qatlam eritmaning
konsentratsiyasi o‘zgarmas bo‘lganda tushayotgan monoxromatik nurni teng
miqdorda yutadi.
Ma‟lum bir qatlamdan o„tgan nurning intensivligi ikki barobar kamayadi deb faraz
qilsak nur oqimi intensivligini o„tgan qatlamning qalinligiga bog„liqligini grafik
ravishda ko„rsatish mumkin.
Bu bog„lanish quyidagicha matematik tenglama bilan ifodalanadi.
I
Z
=I
0
e
-ke
bunda I
z
- qatlamdan o„tgan nurning intensivligi
I
0
- tushayotgan yorug„lik nurining intensivligi
k- yutilish koeffitsienti. (jismning nur yutilishini va uning xossasiga bog„liqligini
xarakterlovchi koeffitsient).
- yutilish qatlami.
U tushayotgan nur intensivligini 10 marta kamaytirish uchun kerak bo„lgan nur
yutuvchi qatlamning qiymatiga to„g„ri keladi.
Faraz qilaylik, eritmadan o„tganda yorug„lik nurining intensivligi 10 baravar
kamaygan bo„lsin ya‟ni
I
I
бунда
булса
ва k
k
t
0
1
1
10
10
1
1
1
10
= 10
10
-1
-k
K - yutilish koeffitsienti faqat eritmadagi moddaning tabiatiga, tushayotgan
nurning to„lqin uzunligi va haroratga bog„liq.
Ber eritmalarda nurning yutilishini o„rganib, 1852 yilda yutilish koeffitsienti K
ning nurni yutayotgan modda konsentratsiyasiga to„g„ri proporsional ekanligini
aniqladi.