6-Mavzu : Moliyaviy auditini o’tkazish usullari

6-Mavzu :Moliyaviy auditini o’tkazish usullari.

Bugungi kunda audit jamiyat tarixiy taraqqiyoti davomida sinalgan iqtisodiy

amaliyot sifatida yuzaga kelgan. Auditning rivojlanish tarixi nafaqat qoidalar va
tamoyillar bilan mustahkamlangan auditning xalqaro standartlari asosidagi amaliy
tavsiyalarni, balki uning amaliy faoliyati va rivojlanish istiqbollarini tushuntirib
beruvchi muhim mustaqil axamiyatga ega ilmiy tushunchalarni ham ishlab chiqdi.
Shu bilan birga auditni mustaqil fan sifatida tan olish masalasi hozirgi kunga qadar
munozarali bo’lib kelmoqda. Ta’kidlash joizki, keyingi vaqtlarda Rossiyalik
iqtisodchi olimlar tadqiqotlarida moliyaviy hisobot auditini mustaqil fan sifatida
tan olish, uning predmeti, ob’ektini aniqlash va yangi yo’nalishlarni shakllantirish
masalalari dolzarb deb qaralmoqda. Moliyaviy hisobot auditini uslubiyatidagi
asosiy yondashuvlar sifatida quyidagilarni e’tirof etish mumkin:

 buxgalteriya yondashuvi;

 yuridik yondashuvda;

 maxsus yondashuv;

 tarmoq yondashuvi uslubiyoti;

Buxgalteriya yondashuvi. Unda buxgalteriya hisobining turli qismlarini
tekshirish uslubiyoti ishlab chiqishiga asoslanadi. Masalan: kassa muomalalarini
auditi, ish haqqi auditi, hisobdor shaxslar bilan hisoblashishlar auditi va xokozo.
Auditorlik tekshiruvida buxgalteriya schyotlari bo’yicha tekshirish uslubiyoti bir
element bo’lib hisoblanadi. Auditorlik standartlarida ushbu yondashuv
buxgalteriya hisobi schyotlarining oborot va qoldiqlarini tekshirish uslubiyoti deb
nomlanadi.
Yuridik yondashuvda turli xil savollarni yuridik nuqtai nazardan tekshirish
uslubiyotini ishlab chiqishga qaratilgan. Unda xo’jalik munosabatlari voqealari
huquqiy tomonlari chuqurroq o’rganishga qaratilgan. Masalan: ustav kapitali
auditi, mehnat kodeksi ijrosi va boshqalar. Xalqaro audit standartlarida ushbu
yondashuv nazorat vositalarini tekshirish uslubiyoti deb nomlanadi.