6-mavzu. Ma’lumotlar bazalari va big data texnologiyalari reja: Маълумотлар базаси тушунчаси

Реляцион,

Иерархик

Семантик

Семантика (маънолар) - юнонча “белгиловчи” сўзидан олинган бўлиб, сўзнинг маъносини ўрганади.

1. 
   Реляцион (лотин тилидаги relatio-муносабат сўзидан олинган) моделда маълумотларни саклаш уни ташкил этувчи кисмлари орасидаги муносабатларга асосланган. Энг содда холда у икки улчовли массив ёки жадвалдан иборат булади.
   
2. 
   MBning ierarxik modeli pastki pogonadagi yukori pogonadagiga buysinish tartibida joylashgan elementlar tuplamidan iborat buladi va agdarilgan daraxt(graf)ni tashkil etadi. Ushbu model satx,tugun,bog’lanish kabi parametrlar bilan tavsiflanadi.
   
3. 
   MBning semantik tarmoq modeli ierarxik modelga uxshashdir. U xam tugun, satx, bog’lanish kabi asosiy parametrlarga ega. Lekin semantik tarmoq modelida turli satxdagi elementlar orqali «erkin», ya’ni «xar biri xamma bilan» ma’noli bog’lanish qabul qilingan.
   

3. Маълумотлар базасини бошқариш тизимлари (МББТ)

Маълумотлар базасини бошқариш тизимлари (МББТ)- маълумотлар базасини бошқариш дастурий таъминотлари.
Маълумотлар базасини бошқариш тизими - бу маълумотлар базасини ҳосил қилувчи, маълумотларни қайта ишловчи ва қидирувчи тизим ҳисобланади. Қисқа қилиб айтганда, МББТ барча жараёнларни амалга оширади. Маълумотлар базаси фақат маълумотларни сақлайди, қолган барча ишларни МББТ бажаради.
Ушбу дастурда маълумотларни қўшиш, модификация қилиш (ўзгартириш), базадан уларни ўчириш, маълуотлар базаси бўйича шакл (форма) ва ҳисобот (отчет) тайёрлаш мумкин бўлади.
МББТ учун кўп дастурий таъминотлар ишлаб чиқилган, мисол учун SQL Server, Оracle, MySQL, МS Аccеss ва ҳ.к.
Ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar, SQL (Structured Query Language- Структуралашган сўровлар тили — реляцион МБ билан ишлашда қўлланиладиган сўровлар тили) so‘rov tillari orqali boshqariladi, bu tilda MBBT’ga so‘rov beriladi, bu so‘rov u yerda qayta ishlanib, natija olish uchun ma’lumotlar bazasiga murojaat qiladi, u yerdan so‘rovga mos ma’lumotni olib, so‘rovga javob beradi: