6-mavzu. Metallarni payvandlash va kavsharlash. Reja

67-rasm.Transformator chizmasi.
Nazorat savollari :
1. Payvand choklarda qanday nuqsonlar bo’ladi?
2. CHoklarning nazorat usullarini ayting ?
3. Buyumni payvandlashda nazorat qilish usullari qanday ?
Foydalaniladigan adabiyotlar:
1. D.U.Ergashev G’.M.Abduqodirov N.I.Tursunboev. Materialshunoslik konstruksion materiallar ─ Toshkent, "Fan", 2019 y.
2. V.A.Mirboboev. Konstruksion materiallar texnologiyasi. –Toshkent. “O’zbekiston”. 2004.
3. X.Z.Ismatullaeva, A.Abdullaev, M.Z.Ismatullaeva Maxsus materialshunoslik. -T.: “Iqtisod-Moliya”, 2007.


1.7-mavzu. Asosiy metall qirquvchi stanoklar
Reja:
1. Tokarlik, parmalovchi, frezlash, jilvirlash ularning ishlatilishi
2. Kesuvchi asboblarning geometriyasi.
3. Kesish rejimining yelementlari: kesish chuqurligi, surush kattaligi va kesish tezlik.
Tayanch so’zlar.
Metallarni mexanikaviy kesib ishlash turlari. Mexanik kesib ishlov berishda qo’llaniladigan asboblar. Kesuvchi asboblarning geometriyasi. Asosiy metall qirquvchi staniklar (tokarlik, parmalovchi, frezalash, jilvirlash) ularning ishlatilishi. Kesish rejimining elementlari: kesish chuqurligi, surish kattaligi va kesish tezlik.
Hozirgi vaqtda tokarlik-vintqirqish stanoklarining bir necha modellari mavjud bo’lib, 1D62M; 1D63-A; 1A62; 163; 1K62; 16K20 shular jumlasidandir. Laboratoriyalarda ko’prok 1K62 modelli stanokdan foydalaniladi. Bu stanoklarning asosiy parametrlari ishlov beriladigan zagotovkaning staninadan yuqoridagi eng katta diametri va stanok markazlari orasidagi eng katta masofadir, bu masofa ishlov beriladigan detalning maksimal uzunligini belgilaydi. 1K62 modelli stanokda (27-rasm) tashqi diametri 400 mm gacha bo’lgan zagotovkalarning sirtqi tsilindrik, konus shaklidagi va shakldor yuzalarini yunish, torets yuzalarini yunish, sirtqi va ichki rez’balar qirqish, teshiklarini yunib kengaytirish, parmalash, zenkerlash va razvyortkalash, qirqib tushirish kabi ishlarni bajarish mumkin.
Stanok stanina (A), oldingi (shpindelli) babka (B), ketingi babka V, keskich-tutgich o’rnatilgan support (G), sup-portni harakatga keltiruvchi fortuk (D) va stanokni boshqa-rish elementlaridan tarkib topgan.
Stanina stanokning barcha asosiy o’zellarini o’rnatish uchun xizmat qiladi va stanokning asosi hisoblanadi. U yuqori sifatli cho’yandan qo’yiladi. Staninaga yo’naltiruvchilar ko’zgalmas qilib o’rnatiladi. Stanok farto’qi va ketingi babka ana shu yo’naltiruvchilar buylab suriladi.
Oldingi babka staninaga ko’zgalmaydigan qilib mahkam-langan. Unda stanokning asosiy harakat (shpindelning kesib ishlanuvchi zagotovka bilan aylanma harakati) tezliklar ku­tisi bo’lib, uning oxirgi zvenosida asosiy ishchi organ — shpin­del’ joylashgan bo’ladi. SHpindel’ boshidan oxirigacha teshik bo’ladi va ishlov beriladigan chivik material ana shu teshik-dan o’tkaziladi. SHpindelning oldingi sirtiga patron yoki planshayba o’rnatish uchun rez’ba kirkilgan. Patron yordamida zagotovka stanokka mahkamlanadi. Asosiy harakat tezliklar kutisi ostida surish harakati (keskichning buylama va ko’ndalang harakati) tezliklar kutisi (3) va yon tomonidan almashinuvchi tishli g’ildiraklar gitarasi (4) joylashgan. Asosiy harakat miqdorini o’zgartirish uchun shu tezliklar kutisi devorida joylashgan boshqarish dastasidan foydalaniladi.
S