6-mavzu. Valikli va zarbli harakatlanuvchi maydalagichlar

Vallar aylanishlari sonini aniqlash
Valikli maydalagichni ishlashi uchun vallarning aylanish sonini to‘g‘ri tanlash juda muhim hisoblanadi.
Amaliyot ko‘rsatganidek, vallar aylanish soni ma’lum chegaradan oshib ketmasligi lozim, undan yuqorisi boshlanishida mashinani tebranishi uchun ruxsat etilmaydi.
Materialga ta’sir etuvchi aylanayotgan silindrda mavjud bo‘lgan markazdan qochma kuchni e’tiborga olib, ruxsat etiladigan vallar aylanish sonini nazariy jihatdan aniqlash quyidagi formula orqali tavsiya etiladi.


n_{eng kat.} ≤ 102,5 √ f / γ_ayl. d D ayl/sek, (20)

bu yerda: f – valiklarga materiallarning ishqalanish koeffitsienti; γ_ayl. – materialning hajmiy massasi, kg/m³;

d – tushayotgan bo‘laklar diametri, m;
D– valik diametri, m.


d = D / 20 ; f =0,3 ; γ_ayl. = 2600 kg/m³ deb qabul qilamiz.

Amalda yeyilishini kamaytirish maqsadida vallar ustki pardasining aylanma tezligini quyidagiga teng deb qabul qilamiz:

n_amal. = (0,4÷0,7) · n_{eng kat.} ayl/sek. (21)


Valikli maydalagichlar talab etadigan quvvatni aniqlash
Valikli maydalagichlar qattiq materiallarni maydalash va xuddi shuningdek, gil tuproqli plastik materiallarni maydalanishi uchun qo‘llaniladi. Qurilish materiallari sanoatida asosan valikli maydalagichlar plastikli gil tuproq materiallarni maydalanishi, ular maydalanishi va plastikligi bilan bir qatorda amalga oshirilishi uchun qo‘llaniladi.
Valning o‘rtacha solishtirma bosimini aniqlash uchun quyidagi formulani yodga olamiz:


R = σF n, (22)
bu yerda: σ – deformatsiya yuza kelgandagi kuchlanish, n/m²; F – jismning ko‘ndalang kesishish yuzasi, m²;
Shunday qilib, valning o‘rtacha solishtirma bosimi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
r_o‘r. = k·σ_oq.· 2h_n.q. / (δ – 1) ∆h · [(h_n.q. / h_q)^δ – 1] n/m², (23)

bu yerda: k – koeffitsient, 1,15 ga teng deb qabul qilinadi; σ_oq. – oquvchanlik chegarasi, n/m²;

h_n.q. – neytral qatlamning qalinligi, m;

δ– koeffitsient, quyidagi nisbatda aniqlanadi:

δ = μ / tg α/2 ,

(24)

bu yerda: μ – valik va material orasida ishqalanish koeffitsienti;
α– qamrash burchagi;
∆h – materialni chiziqli siqilishi, m;
h_q – materialning lentadan chiqadigan qalinligi, m.
Maydalagichda valning o‘rtacha solishtirma bosimini val diametri 0,8 m va val eni 0,6 m , uning tirqishi 0,004 m bo‘lganda aniqlaymiz.
h_n.q. ≈ √ h_bosh. h_q , (25)

bu yerda: h_bosh. – tushayotgan materialning boshlang‘ich qalinligi, tushayotgan bo‘laklarning eng katta o‘lchami, m;

h_bosh. = ∆h + h_q ,
∆h = 2R(1 – cos α) . (26)

• 
  = 24⁰20´ va R = 0,4 m bo‘lganda, quyidagini olamiz:
  

∆h = 2 · 0,4 (1 – 0,9) = 0,08 m.

(25)va (26) formulalarga muvofiq, quyidagini olamiz: