6-savol Shaxsiy rivojlanish rejasi – bu kerakli ko‘nikma va fazilatlarni muntazam hamda maqsadli ravishda rivojlantirishga yordam beradigan vosita. Maqsadlarga erishishga imkon beradigan rivojlanish maqsadlari va aniq harakatlar tavsiflanadigan

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

10-kazus 

Jurnalist  Charlz  Duxigning  “Odatning  qudrati”  nomli  maqolasida  inson 

taqdirini hal qiluvchi kuchga ega bo‘lgan odat va ko‘nikmalar, qiziqishlar bo‘lishini 

yozadi. Bu odat nafaqat odamdagi boshqa jihatlarni birlashtiradi, shuningdek, uni 

yomon illat va harakatlardan ham tiyadi. Kimdir mehribon, kimdir mulohazali, yana 

kimdir g‘ayratli, boshqa kimdir sabr-toqatli.  

Savol: Vaqtni to‘g‘ri taqsimlashda yordam beradigan, o‘qishda va hayotda 

ko‘zlangan  maqsadga  erishishdagi,  hayotingizda  tub  burilish  yasaydigan 

odatlaringiz mavjudmi hamda ularni rivojlantira olyapsizmi? 

 

Ushbu  kazusga  javob  javob  yozishdan  avval  odat  tushunchasiga  to‘xtalsak. 

Odat deganda kishiga oʻrganish boʻlib qolgan, biror bir holatning takrorlanishi va 

muayyan  vaziyatda  bajarish  shaxs  uchun  ehtiyojga  aylangan  xatti-harakatlarni 

tushunishimiz  mumkin.  Odat  inson  faoliyatining  turli  sohalarida  vujudga  kelib, 

inson xatti-harakatining barcha tomonlarini qamrab oladi. Odatni biz mehnat, o‘quv 

va  boshqa  sohalarda  ko‘rishimiz  mumkin.  Odatni  ikki  tizimga  ajratish  mumkin. 

Odat foydali yoki zararliligiga ko‘ra turlarga ajratiladi. Foydali tomoniga sport bilan 

shug‘ullanish  yoki  kitob  o‘qish  bilan  shug‘ullanishlarni  keltirishimiz  mumkin.   

Zararli tomoniga esa mast bo‘lish yoki chekishga o‘rganib qolishni misol qilishimiz 

mumkin.  

Foydali  odatlar    shaxsning  ijobiy  xislatlari  shakllanishiga  yordam  beradi. 

Masalan,  kitob  o‘qish  kitobsevarlik  va  dunyoqarashni,  kitobga  bo‘lgan  mehrni 

rivojlantiradi.    Aksincha,  zararli  odatlar  salbiy  xususiyatlarni  keltirib  chiqaradi. 

Masalan,  vaqtni  behuda  oʻtkazishdan  dangasalik,  ishni  oxiriga  yetkazmaslikdan 

irodasizlik, o‘ziga ishonch yo‘qotish va boshqa turli illatlar kelib chiqadi.  Odatiy 

xatti-harakatlar kishiga  mustahkam singib, uning tabiatiga  — fazilati yoki illatiga 

aylanadi.  

 

Endi  topshirig;imizning  ikkinchi  qismiga  javob  bersak.  Vaqtni  toʼgʼri 

taqsimlashda  yordam  beradigan,  oʼqishda  va  hayotda  koʼzlangan  maqsadimga 

erishishdagi,  hayotimda  tub  burilish  yasaydigan  narsa  bu  mening  rejalarim  deb 

o‘ylayman.  Reja  bu  insonni  muvaffaqqiyatga  eltuvchi  asosiy  vosita,  hisoblanadi. 

Hozirgi  kunda  vaqt  eng  bebaho  narsadir.  Hech  kim  bir  kunda  25-soatni  yarata 

olmaydi, shunday ekan vaqtni to‘g‘ri taqsimlash orqali eng samarali unumdorlikga 

ega bo‘lish mumkin

2

. 

  

                                                           

2

 Mualliflar jamoasi. Shaxsiy rivojlanish. Darslik. – Т.: ТДЮУ, 2019. – 142-b. 

---

 

Insonda  ko‘plab  yaxshi  odatlar  bo‘ladi.  Masalan,  men  ertangi  kunim  uchun 

bajarishim kerak bo‘lgan ishlarni daftarga yozib olaman. Bu men uchun odat tusiga 

kirib  qolgan.  Ushbu  ishlarni  yozishda  4  guruhga  bo‘lib  ajrataman.  Bu  guruhlar 

quyidagicha: 

­  Shoshilinch va muhim; 

­  Muhim, ammo shoshilinch emas; 

­  Shoshilinch, ammo juda muhim emas; 

­  Ahamiyatsiz va shoshilinch bo‘lmagan. 

Odatimga  ko‘ra,  bajariladigan  ishlarni  ushbu  kategoriyalar  bo‘yicha  bo‘lib 

chiqaman va kun oxirida ushbu ishlarni holatini tekshiraman. Bu menga foydali deb 

o‘ylayman. Oʼqishda va hayotda koʼzlangan maqsadga erishishda o‘z o‘ziga bo‘lgan 

ishonch ham muhim deb o‘ylayman. Bu mening muvaffaqiyatga erishishga yordam 

bergan.  Msalan,  universitetga  kirishda  ham  o‘zimga  bo‘lgan  ishonch  hissi  katta 

yordam bergan.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Foydalanilgan adabiyotlar: 

1. Mualliflar jamoasi. Shaxsiy rivojlanish. Darslik. – Т.: ТДЮУ, 2019. – 255 b. 

Internet manbaalari: 

1. 

www.distant.tsul.uz

  

2. 

www.tsullibrary.uz

   

3. 

www.ziyonet.uz