6 tajriba ishi po`latlarni makroskopik va mikroskipok analiz qilish Ishni bаjаrishdаn mаqsаd

6 - TAJRIBA ISHI
Po`latlarni makroskopik va mikroskipok analiz qilish
Ishni bаjаrishdаn mаqsаd. Xalq xo’jaligida konstruktsion materiallar sifatida qo’llaniladigan ba’zi yog’och xillarining tuzilishini, asosiy kesmalarini, rangi, hidi va tashqi qavat (qobiq) xarakterini o’rganish.
Umumiy tushunchа. Yog’ochlar xalq xo’jaligining turli sohalarida konstruktsion materiallar sifatida keng qo’llaniladi. Buning asosiy sababi quyidagilardir:
Oson ishlanuvchan va unga istalgan shaklni berish mumkin va hokazo.Yog’ochning kamchiligi: uning yonuvchanligi va chirishidir. Ammo hozirgi vaqtda yog’ochning bunday kamchiliklarini bartaraf etish uchun turli eksperimental ishlar qilinmoqda.
Yog’ochlarning tarkibi asosan, tsellyulozadan iborat bo’lib, qolganlari turli xil organik birikmalardan tashkil topgan. Shu sababli, yog’ochlar qatlam-qatlam tuzilishli bo’ladi.
Yog’ochlarning mexanik mustahkamligi ularning turidan tashqari namligiga ham bog’liq bo’ladi. Namligiga ko’ra yog’ochlar: uy temperaturasiga quritilgan, havoda quritilgan, yangi qirqilgan va nam yog’ochlarga bo’linadi.
Havoda quritilgan yog’ochlarning siqilishdagi mustahkamlik chegarasi o’rtacha 2,3-7,0 N/sm² bo’ladi.
Yog’ochlarning mexanik mustahkamligi, asosan, ularning turiga bog’liq bo’ladi. Quyidagi 14-jadvalda ba’zi yog’ochlarning mexanik mustahkamligi ko’rsatilgan.
Yog’ochning ko’ndalang kesim qirqimida uning qobig’i (6), po’stlog’i (5) po’ctloq osti qatlami (1), yadro (2), o’zak (3) yillik halqa (7) va o’zak nurlari (4) ifodalangan.
Yog’ochlarning tuzilishi, asosan g’o’la yog’ochni (26-rasm) uch xil kesimda qirqib o’rganiladi: Yog’ochning yillik qatlamini uning hamma qirqimlarida ham ko’rish mumkin, bu qatlam ko’ndalang kesimda aylana ko’rinishida joylashgan:
10 - jadval

Yog’och turlari		Mexanik mustahkamligi N/sm^2						Hajmiy og’irligi, Tonna
		Siqilishda		cho’zilishda		Egilishda