7 ‒ laboratoriya ishi metal yonuvchi frezelash stanok elektr yuritmalarini tadqiqotlash

---

7 ‒ LABORATORIYA ISHI
 
Metal yonuvchi frezelash stanok elektr yuritmalarini tadqiqotlash. 
 
I. 
Ishiyg maqsadi. 
Metal yonuvchi frezelash stanok elektr yuritmalarini tadqiqotlash va 
sxemalarini oʻrganish. 
II. Qisqacha nazariy ma’lumotlar: 
Frezalash stanoklarida aylanuvchan asboblar-frezalar yor- damida 
sirtqi va ichki yuzalarga ishlov beriladi, ariqchalar uyi- ladi, rezba 
sirqiladi va tishli rildiraklarning .zagotovkalariga tishlar ochiladi. 
Frezalash stanoklari umumiy maqsadlarda 
ishlatiladigan (gorizontal, vertikal, buylama-frezalash stanoklari).. va 
maxsus (rezba frezalash, kopirli-frezalash va boshqa) stanoklarga 
bulinadi. 
Frezalash 
stanoklarida 
frezaning 
aylanishi 
asosiy 
xarakat, 
buyumning siljishi surish zqarakati buladi. Asosiy qarakat yuritmalari 
uchun
qisqa tutashtirilgan asinxron dvigatellar ishlatiladi. Bu dvigatellar agar ularda ikki-uchta tezlik 
bulsa,. tezliklar sutisi bilan. birgalikda tezlikni 20 : 1 dan 60 : 1 gacha chegaralarda zarur 
diapazonda rostlashga imkon beradi. Surish qarakati asosiy xarakat yuritmasidan foydalanib amalga 
oshiriladi. 
Ogir-konsolsiz frezalash va buylama - frezalash stanoklarida surish qarakati yuritmasi uchun G-D, 
PMU, PMS va boshka sistemalar ishlatiladi. Obkatka kilish usuli bilan tishli gildiraklarning 
zzgotovkalariga tishlar ochish uchun ishlatiladigan tish frezalash stanoklarida zagotovka va 
frezaning aylanish tezliklari va surish tezligi moslashtirilgan bqlishi lozim. 
4.23- rasmda vertikal-frezalash stanogining umumiy kurinishi. va elektrik sxemasi keltirilgan. 
Stanokda kiska tutashtirilgan rotorli suyidagi asinxron dvigatellar urnatilgan: 
DSH—shpindelning elektrik dvigateli (tipi A051-4, kuvvati 4,5 ket, aylanish tezligi 1440 ayl/min)\ 
DP—surish mexanizmining elektrik dvigateli (tipi FT41-4, Kuvvati 1,7 ket, aylanish tezligi 1420 
ayl/min); 
DO—sovituvchi suyuslik nasosining elektrik dvigateli (tipi PA-22, kuvvati 0,125 ket, aylanish 
tezligi 2800 ayl/min). 

---

Bu stanoklarning elektrik sxemasi kuyidagicha ishlaydi. Stanok elektr tarmogiga tarmok 
viklyuchateli yordamida ulanadi. Vi- klyuchatel VO ulanganda yoritish transformatora Tr ning 
birlamchi chulramiga kuchlanish kelib, yoritish lampasi J10 yonadi. Bu sxema oddiyligi tufayli 
boshkarish zanjiri uchun bevosita tarmok kuch- lanishi ishlatiladi. SHpindelning elektrik dvigateli 
DSH knopka 2KU «Pusk» yordamida, surish elektrik dvigateli DP knopka 4KU «.Pusk» yordamida 
ishga tushiriladi, magnitaviy ishga tushirgichlar 1L va 2J1 ni boshkarish zanjirini uzuvchi knopka 
//SU «Stop» yordamida esa bu ikkala elektrik dvigatel kam tuxtatiladi Oxirgi viklyuchatel K ni 
bosibʻ $am boshkarish zanjirini uzish va, binobarin, barcha elektrik dvigatellarni tuxtatish mum- 
kin. Knopka ZKU «Tolchok» bosilganda shpindelning elektrik dvigateli DSH ishga tushadi, 
magnitaviy ishga tushirgichning galtagiga tok keladi, ammo bunda knopkaning kontaktlari 
blokirovkalan- maydi, chunki ZKU ning ikkinchi kontaktlari ishga tushirgich 1L blok-
kontaktlarining zanjirini uzadi. Shuning uchun knopka ZKU yordamida shpindelning elektrik 
dvigateli tezlikni almash- tirish maksadida kiska muddatgaginga ishga tushiriladi. 
SHpindelning aylanish yqnalishini uzgartirish uchun barabanli pereklyuchatel BP xizmat 
kiladi. Uni fakat sxemani tayyorlash vaktida almashtirib ulash mumkin (0, 1. II vaziyatlar). 
Kontaktlar kuyib ketmasligi uchun pereklyuchatelni stanok yurib turganda almashtirib ulash tavsiya 
etilmaydi. 
 
IV. 
Nazorat savollari. 
1. Metal yonuvchi frezelash stanok elektr yuritmalarini tadqiqotlash. 
2. Frezelash stanok elektr yuritmalarini va sxemalarini oʻrgani

---