7- mavzu. Korxona xarajatlari Ishlab chiqarish xarajatlarini tasniflash Korxona ishlab chiqarish xarajatlari turlari

Ijtimoiy sug‘urta ajratmalariga quyidagilar kiradi:
- qonun xujjatlari bilan belgilangan normalar bo‘yicha mehnatga haq to‘lash fondiga ijtimoiy majburiy ajratmalar;
- nodavlat pensiya jamg‘armalariga, ixtiyoriy tibbiy sug‘urtaga, bandlik fondiga ajratmalar.
Maxsulot tannarxidagi boshqa xarajatlar:
- qonunchilikda belgilangan tartibda maxsus nobyudjet fondlarga o‘tkaziluvchi to‘lovlar va soliqlar;
- chiqindilar uchun to‘lovlar;
- korxona mulkini majburiy sug‘urtalash;
- ratsionalizatorlik takliflari uchun mukofotlar;
- maxsulotni sertifikatlashtirish uchun bajarilgan ishlarga haq to‘lash;
- xizmat safariga haq to‘lash;
- yong‘inga qarshi kurash va qo‘riqlash muassasalariga haq to‘lash;
- kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish, xodimlar tanlovini tashkil qilishga xaq to‘lash;
- aloqa xizmati, xisoblash markazlari, bank xizmatiga xaq to‘lash;
- asosiy fondlarni ijaraga olganlik uchun xaq to‘lash;
- nomoddiy aktivlarning eskirishi va x.k.
3. Yillik ishlab chiqarish harajatlari va mahsulot tannarxi
Maxsulot tannarxi korxona xarajatlari tushunchasidan farq qiladi. Korxonaning maxsulot ishlab chiqarish, sotish va boshqa moliyaviy-xo‘jalik faoliyati natijasida yuzaga keladigan barcha xarajatlari maxsulot tannarxiga kiritilmaydi.
Maxsulotning (ishning, xizmatning) ishlab chiqarish tannarxiga uni bevosita ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar kiritiladi.
Ularga quyidagilar tegishli:
- bevosita moddiy xarajatlar;
- bevosita mehnat xarajatlari;
- ishlab chiqarish xususiyatiga ega bilvosita ustama xarajatlar.
Bevosita moddiy xarajatlar:
- xomashyo va asosiy materiallar (qayta kirim qilingan chiqitlardan tashqari);
- sotib olingan butlovchi qismlar va yarim fabrikatlar;
- texnologik maqsadlar uchun ishlatilgan yoqilg‘i energiya;