7-Amaliy ish Milliy va jahon telekommunikatsiya tarmoqlarini qurish tamoyillarini o‘rganish

Beshinchi bo‘lak
Indeks 6.

Davlatlar va ular kodi: Avstraliya -61, Indoneziya -62, Malayziya -60, YangiZellandiya -64, Tailand -66, Felipinlar -63.

Oltinchi bo‘lak
Indeks 7.
Davlatlar va ular kodi: Rossiya -7, kazaxstan -7 va ba’zi sobiq ittifoqini respublikalari shu jumladan O‘zbekiston Respublikasi -7.
Yettinchi bo‘lak
Indeks 8.

Davlatlar va ular kodi: Yaponiya -81, Janubiy Korea -82, Vetnam -84, Shimoliy Koreya -850, Kombodjo -855, Xitoy -86, Laos -856, Tayvan -886.

Sakkizinchi bo‘lak
Indeks 9.

Davlatlar va ular kodi: Turkiya -90, Xindiston -91, Pokiston -92, Irak -964, Butan -975, Iordaniya -962, Yemen -967, Isroil -972, Baxrayayn -973, Shri- Lanka -94, Birlashgan Arab Amirligi -974, Eron -98, Todjikiston -992, Turkmaniston -993, Azarbayjon -994, Gruziya -995, Qirg‘iziston -996, O‘zbekiston -998.

Xalqaro abonent liniya raqamining umumiy ko‘rinishi.
8-10 x xxxx
Yoki
0-0 x xxxx

Bu yerda birinchi raqam 8 yoki 0- shaharlararo kommutatsiya tuguniga chiqish kodi;

10 yoki 0- xalqaro kommutatsiya chiqish kodi;
α, yoki α β, yoki α βγ – elektr aloqa bo‘lak indeksi va davlat kodi;
AVS yokiVS yoki S – davlatdagi hudud yoki shahar kodi;
Ab x xxxx – mahalliy tarmoqdagi abonent liniya raqami.

	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
d) ShTT VM (transprothalkasi bo‘yicha qurilgan) ATS soni	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
ye) ShTT VB (tumanlashgan) ATS soni	3	4	5	6	7	8	2	5	7	8
yo) QTT (radial usulda qurilgan) OS soni	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
2. Toshkent telekommunikatsiya tarmog‘i i- ATSdan j- ATSga trakt	ATS- 125 ATS- 111	132 56	137 63	144 21	152 47	162 57	173 92	191 24	42 170	58 195

Variant T/R Ko‘rsatkichlar Soni	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1. Tarmoq turi a) milliy AKT-I	1	2	3	4	4	3	4	5	5	3
AKT-II	3	4	5	6	8	6	10	6	5	7
ShATS soni	6	8	10	12	14	12	10	8	10	7
i dan j gacha trakt	2-3	3-4	4-5	6-7	7-8	8-9	2-8	3-7	4-9	8-9

Milliy telekommunikatsiya tarmog‘ining qurilish uslubi
Milliy telekommunikatsiya tarmog‘i deganda bitta davlat ichidagi abonentlarga xalqaro tarmoqqa chiqishi xuquqini beruvchi va hudud tarmoqlarini bir –biri bilan bog‘lovchi tarmoq tushuniladi. Milliy tarmoq bir necha hudud tarmoqlarini o‘z ichiga oladi. Hudud tarmoqlar soni davlatning territorial to‘zilishi, mintaqa soniga, ularda abonentlar zichligiga, ularni o‘lchamlariga bog‘liq bo‘ladi.

Milliy telekommunikatsiya tarmog‘ini qurish uchun davlat territoriyasi hududlarga (zonalarga) ajratiladi. Bu ajratishda yuqorida aytilgan talablar hisobga olinadi. Hudud soniga qarab hudud kodidan raqamlar soni aniqlanadi. Hudud kodi AVS yoki VS, S bo‘lishi mumkin.

Davlat tarmog‘idagi liniyalarni samarali ishlatish uchun har bir hududga ulangan liniyalarni yirik bog‘lamga yig‘ib chiqariladi. Shuning uchun har bir hududda avtomatik kommunikatsiya tugunlari (AKT) tashkil qilinadi. Bu kommutatsiya tugunlarini vazifasi har xil hududlarni bir-biri bilan bog‘lash. Ularni ikki sinfi mavjud: AKT-1, AKT-2. AKT-2 pastki bosqich bo‘lib, u bir necha hududlarni bog‘lashi mumkin. AKT -1 esa yuqori bosqich bo‘lib, bir necha mintaqalarni (regionlarni) bog‘lashi mumkin. AKT -1 bir-biri bilan “har biri- har biri bilan” uslubda bog‘lanadi. AKT -2 esa faqat o‘z AKT -1 orqali. Bundan tashqari har bir ma’muriy markazda (viloyat va x.k.) avtomatik shaharlararo, xalqaro, ichki xududiy tarmoqqa chiqishini ta’minlaydi. Misol tariqasida sobiq sovet ittifoqini tarmog‘ini ko‘rib chiqamiz. Uning territoriyasi respublikalarni hisobga olinib, tranzit territoriyaga ajratilgan va har bir tranzit territoriyaga bitta AKT-1 o‘rnatilgan. Demak, AKT -1 soni 15 ta . Har bir tranzit territoriyada ya’ni respublika ichida bir yoki bir necha AKt -2 o‘rnatilgan.
Har bir viloyat markazi va katta shaharlarga ShATS o‘rnatilgan. Shunda hosil qilingan mintaqalar soni 172 teng bo‘lgan. Shuning uchun mintaqa kodi AVS olingan. AKT -1, AKT-2, ShATS bir-biri bilan ulanish uslubi. 10.4-rasmda keltirilgan.

7.4-rasm. Aloqani tashkil qilish sxemasi
Xohlagan ikkita ShATS orasidagi AKT soni 4 dan oshishi mumkin emas. Agar shaharlar bir-biriga yaqin joylashgan bo‘lsa va ular orasidagi abonentlar muloqoti katta bo‘lsa, bu ShATS bir-biri bilan to‘g‘ri bog‘lanishi mumkin.

Har bir ulanishga to‘g‘ri ulanish yo‘li va oxirgi tanlash yo‘li ko‘zda tutiladi. Oxirgi tanlangan yo‘l albatta bo‘ladi, lekin qolgan yo‘llar texnik-iqtisodiy samara bergandagina quriladi.

Ulash yo‘li tanlash ulash yo‘lining uzunligi oshishi tartibda bajariladi:
– To‘g‘ri yo‘l (eng qisqa) ShATS larni to‘g‘ri ulash;
– Aylanib o‘tish yo‘llari;
– ShATS -1 boshqa mintaqali AKT-2 , ShATS-2.
– ShATS-1 o‘z mintaqasi AKT-2, ShATS-2.
– ShATS-1 o‘z mintaqasi AKT-1, ShATS-2 va hokazo oxirgi tanlash yo‘li.
ShATS-1, AKT-II, AKT-I, AKT-I, AKT-II, ShATS-2.
Bunda AL nomeratsiyasi 8- AVS – ab x xxxx AVS – xudud (zona) kodi M:Moskva -095, Toshkent 371 va h.k.