7-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Shovqin va uni o’lchaydigan asboblarini o’rganish. Ishdan maqsad

 
 
 
 
 
 
 

---

 Shovqin va vibratsiya kuchini aniqlash. 
 
Ishdan maqsad. Shovqin va vibratsiya parametrlarini o’lchashni 
o’rganish. 
Nazariy ma’lumot. 
Ma’lumki, biror jism tebranganda havoning unga tegib turgan qatlamlarida 
bir tomondan atmosfera bosimiga nisbatan ortiqcha bosim, 2-chi tomondan esa
siyraklanish hosil bo’ladi. Havoning bu tebranishlari uning qo’shni qatlamlariga
tovush to’lqinlari tarzida tarqaladi. 
Tovush bosimi-tovush to’lqinlari ta’sirida havo natijaviy bosimining
atmosfera bosimiga nisbatan o’zgarishidir. Tovush bosimi Paskal hisobida 
o’lchanadi.(Pa*N/m
2
). Odamning quloqlari taxminan 
Pa
20
...
10
2
5


atrofdagi
tovush bosimlarini qabul qilish qobiliyatiga ega. 
Pastki qiymat eshituvchanlik, yuqorigi qiymat og’riq bo’sag’asidir. Bu 
chegaradan yuqorida quloqlarda og’riq seziladi, bosh aylana boshlaydi, 
quloqlardan 
qon 
keladi. 
Ba’zan 
«tovush 
intensivligi»-tushunchasidan 
foydalaniladi. Tovush intensivligi tovush to’lqinining 1sekund vaqt ichida 
tovushning tarqalish yo’nalishiga perpendikulyar bo’lgan 1m
2
maydoncha orqali 
olib o’tadigan tovush energiyasining Joul hisobidagi miqdoridir: 
t
F
w
J


(11) 
Tovush intensivligining o’lchov birligi
)
/(
1
2
С
М
Ж

Tovush intensivligi bevosita 
o’lchanmaydi, balki tovush bosimi orqali hisoblanadi: 

dc
P
J
ш
2
2

;(12)
bu erda 

2
/
2
ш
Р
tovush bosimning effektiv qiymatining kvadrati; d-muhitning 
zichligi kg|m
3 
; c-tovushning muhitdagi tezligi. Odam taxminan 20 Gs dan 20 KGs 
gacha bo’lgan chastotadagi tovush tebranishi eshitadi. Bundan past diapazondagi 
tovush infratovush, yuqori diapazonli tovush ultra tovush bo’lib odam ularni 
eshitmaydi. Ammo ular odam organizmiga zararli ta’sir ko’rsatishi mumkin. 
Tovush bosimi birligi DB ifodalanadi. 
qб
p
p
L
0
lg
10

(13) 
bu erda 
5
0
10
2



Р
Pa ga teng