7-amaliy mashg’ulot o'lchamlar zanjirini hisoblash tartibi

Zvenolar o’lchamlarining og’ishlari ikki usul bilan hisoblanadi:
Birinchisi“Maksimum-minimum”usulideb ataladi. Bunda, hisoblashlarda og’ishlarning maksimal yoki minimal qiymatlari hisobga olinadi, ular doimo ishchi chizmalarda yoki texnik talablarda ko’rsatilgan bo’ladi. Bu usul hisoblashlarni sezilarli soddalashtiradi, biroq uning aniqligi bu holda nisbatan past bo’lishi mumkin, chunki nominal miqdordan faktik og’ishlar emas, balki chegaraviylari hisobga olinadi.
Ikkinchiusulehtimollikdeb ataladi. Uchegaraviylarni emas, balki o’lchamlarni taqsimlanish qonunlari asosida ko’proq ehtimol og’ishlarni hisobga oladi. Bu usul ancha sermehnat bo’lishiga qaramay, ko’proq aniq usul hisoblanadi.
O’lchamlar zanjirlari nazariyasining asosiy tenglamasi quyidagicha:
(11.1)
Kattalashtiruvchi va kichiklashtiruvchi zvenolarni hisobga olib 11.1 formulani quyidagicha ifodalaymiz:
, (11.2)
bunda,n- kattalashtiruvchi zvenolar soni; m - zanjir zvenolarining umumiy soni, berkituvchi zveno bilan birgalikda.
Berkituvchi zvenoning eng katta va eng kichik chegaraviy o’lchamlari quyidagilardan topiladi:
;
.
U holda berkituvchi zveno qo’yimi:
yoki (11.3)
Berkituvchi zvenoning quyi va yuqori chegaraviy o’lchamlari quyidagi formulalardan topiladi:
. (11.4)
. (11.5)
Qo’yim maydoni o’rtasining koordinatasini aniqlaymiz.
i-nchi zveno qo’yim maydoni o’rtasining koordinatasi deb, uning nominal qiymatidan shu zveno o’lchami qo’yim maydoni o’rtasida turuvchi masofaga aytiladi (11.2-rasm).
, (11.6)
chegaraviy og’ishlar:
; (11.7) ; (11.8)
shu kabi
; (11.9) (11.10)
Berkituvchi zveno o’lchami qo’yim maydoni o’rtasining koordinatasini quyidagi formula bo’yicha topamiz:
(11.11)

11.3-rasm. Qo’yim maydoni o’rtasini koordinatasini aniqlash sxemasi

-berkituvchi zveno nominal o’lchamini, uning qo’yimini, , chegaraviy og’ishlarini va qo’yim maydoni o’rtasining koordinatasini aniqlash uchun “Maksimum-minimum” usulidan foydalanamiz.