7-amaliy mashg’ulot Qutqaruv ishlarini tashkil qilish va birinchi tibbiy yordam berish

7-amaliy mashg’ulot

Qutqaruv ishlarini tashkil qilish va birinchi tibbiy yordam berish.

Tabiiy ofat, avariya va xalokatlarning oqibatlarini tezrok bartaraf etish uchun, odatda, favqulodda vaziyatlar ta’siriga qarab katta kuch va vositalar talab etiladi. Favqulodda vaziyat oqibatlarini bartaraf etishda tuzilmalar, turli maqsadlarda tuzilgan shtatdagi bo‘linmalar, zaruriyat tug‘ilsa ob’ektning ishchi-xizmatchilari, shuningdek yakin atrofda yashovchi aholi nshtirok etadi. Qutqaruv ishlariga jalb etalganlarning barchasi o‘z faoliyati davomida xavfsizlik qoidalari bilan tanish bo‘lishlari va ushbu qoidalarga kat’iy amal qilishlari ila zarurligi haqida ogoxlantiriladilar. Avariya- qutqaruv ishlarini o‘tkazish to‘g‘risida tezda qaror qabul qilish bilan birga vazifalarni ijrochilarga o‘z vaktida tezkor etkazilishining ham, ular bajarilishini anik tashxil etishning ham ahamiyati katga. Fuqaro muxofazasi vazifalarini organlariga, o‘z tasarrufidagi tuzilmalar ushbu vazifalar komandirlariga, biriktirilgan qismlar (bo‘linmalar)ga fuqaro muxofazasi boshlig‘ining shaxsan o‘zi tomonidan yoki fuqaro muxofazasi organlari orkali buyruklar yoki farmoyishlar shaklida beriladi. Fuqaro muxofazasi boshligi tasarrufidagi fuqaro muxofazasi kuchlarщsh boshqarish va ular tomonidan qo‘yilgan vazifalarning muvaffaqiyatli bajarilishi uchun to‘la javobgardir. Fuqaro muxofazasi boshligining karorini to‘la amalga oshirishga imkon yaratuvchi boshkaruvning to‘lik, samarali va moslashuvchan tizimisiz Favqulodda vaziyatlar sharoitida murakkab vazifalarni bajarish mumkin emas. Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish. Favqulodda vaziyatlarda jaroxatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish eng zaruriy qutqaruv ishlarini tarkibiy bo‘limidir. Birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishning asosiy yullari quyidagilar: - jabrlanganning boshini yonboshiga burib, og‘zini qum va loyqalardan tozalash. Oshqozon va nafas olish yullaridan suvni chiqarib tashlash. Ushbu ishlarni bajarish uchun 15 sekund vaqt ketishi zarur; jabrlanganning nafas olishini va pulsini aniqash. Pulsi yuq bulsa, "og‘izdan-og‘izga" usuli bilan sun’iy nafas oldirish kerak bo‘ladi; - bo‘yni ostiga to‘p qilib o‘ralgan kiyim qo‘yiladi va jabrlanganning boshi maksimal darajada orqaga tushirilgan holda turishi talab etiladi. Qutqaruvchi chuqur nafas olib, bor energiyasi bilan jabrlanganning ogziga nafas puflaydi. Nafas oldirish oraligi 1 minutiga 12 — 15 marotaba. - sun’iy nafas oldirish bilan birga yurak tashqaridan massaj qilinadi.

- jabrlanganning nafas olishi tuxtagandan keyin 6 minut ichida uni hayotga qaytarish mumkinligini esda tutish kerak.

Jaroxat - organlar va tuqimalar (teri, shilliq, parda, kupincha muskul, nerv, yirik tomir, suyak, butim, ichki organ va gavda bushliklari)ning tashki tasir natijasida anatomik butunligi yoki fiziologik funksiyalarining buzilishi. Agar jaroxatlar sanchilgan, kesilgan va majaqlangan kam yiring bog‘laydi. Iirtilgan, lat egan, tishlangan va o‘q tekkan jaroxat katta jaroxatga kiradi. Yirtilgan bunday jaroxatlarda teri tagi bilan ko‘chib ketishi, teri osti to‘qimalari qattiq shikastlanishi mumkin.

Kon ketishi - kon tomirlari devori shikastlanishi yoki biror kasallik oqibatida emirilishi, o‘tkazuvchanligining oshishi sababli ulardan kon okishi. Kon ketishini tuxtatish uchun turli vositalar qo‘llaniladi. Vaqtinchalik va tamoman tuxtatish bir- biridan farq qiladi.

Arteriyani barmok bilan bosish kon ketishini bir zumda tuxtatish imkoniyatini beradi. Bo‘yinning yuqori va o‘rta qismidagi, jag osti va yuzdagi jroxatlardan kuchli kon ketishida umumiy uyku arteriyasini bosish qulay.

Rasm. Arteriyadan qon ketishini burama solish bilan vaqtincha to‘xtatish

Rasm. Arteriyadan qon ketishini vaqtincha to‘xtatishda qo‘l-oyoqni imkoni boricha bukish usuli.

Oyoqdagi jaroxatlardan kuchli kon ketganida son arteriyasi bosh barmoq yoki shunt bilan bosiladi. Tashki kon ketishini vaktincha tuxtatish uchun bosuvchi boglamlar, asosan, maydarok venalar va kapigshyarlar hamda kichikrok arteriyalardan kon ketishnda ftlaщ. Jaroxat ustiga steril doka yopiladi, uning ustidan dumalok qilib o‘ralgan paxta yoki steril bint kuyiladi, keyin bint bilan qattik qilib o‘raladi.

Suyak singanida singan suyakii urniga kuyishga urinish, ya’ni suyak yopik singanda uzgargan oyok yoki kul shaklini to‘g‘rilashga, ochik singanda esa chikib gurgan suyakni urniga solib kuiishga harakat qilish mutlako yaramaydi. Щikastlangan odamni щyuji boricha tezrok davolash muassasasyaga etkazib borish zarur. Suyak kanday sinmasin, birishsh galda uni kimirlamaydigan kilib Kuyish kerak. Suyak singan joyga xar kanaka kattik narsa (yogoch, metall, plastmassa)dan darrov taxtakach kuyish lozim. Xassa, soyabon, tayok, taxta, chizgich va boshkalar taxtakach bo‘lishi mumkin. Taxtakach singan kul yoki oyokka bir necha joyidan, yaxshisi bint bilan, bint bo‘lmasa kamar, gazlama, tizimcha va boshkalar bilan boglab kuyiladi. Taxtakach qilishga xech narsa bo‘lmasa, щikastlangan oyokni sot oyokka boglab kuyish mumkin. Edka suyagi singanda щikastlangan kulni uzatilgan xolicha gavdaga boglab kuysa buladi.

Suyak ochik sinib, suya;< singan joyda jaroxat ham bulsa, uning atrofidagi teriga yoD surtib, jaroxatga toza paxta-doka boglamidan kuyib boglash lozim

Rasm. Kalla suyagi singan odamning boshi ostiga yumshoq yostiqcha qo‘yib transport vositasida tashish.