7-lekciya Topıraqtın’ suw qa’siyetleri ha’m suw rejimi

7-lekciya Topıraqtın’ suw qa’siyetleri ha’m suw rejimi

Reje:
1. O’simlik o’mirinde suwdın’ a’hmiyeti ?

2. Suw rejimi ha’m onı basqarıw
Suw o’simliktin’ o’mirlik faktorı esaplanadı. Suw tuxımnın’ o’niwi, o’siwi ha’m rawajlanıwı ushın ju’da’ za’ru’r. O’simlik topıraqtag’ı azıq zatlardı suwda erigen jag’dayda paydalanadı ha’m onı japıraqları arqalı puwlatıp, anıq tirishilik temperaturasın ta’miyinleydi. Suw eginlerden o’nim alıw ha’m topıraq o’nimdarlıg’ının’ za’ru’r jag’dayı esaplanadı. Topıraqtag’ı mikroorganizmler ha’m tiri ja’nlikler suwsız o’mir keshire almaydı.
O’simliktin’ tiykarg’ı fiziologiyalıq funkciyasında (fotosintez) a’lbette suw qatnasadı. Suw jeterli bolg’anda g’ana o’simliktin’ kletkaları tolıq boladı ha’m ondag’ı processler normal o’tedi. Tuxımnın’ bo’rtiwinen baslap, o’nimnin’ pisiwine shekem o’simlikke suw kerek. Ma’selen, tarı tuxımının’ o’nip shıg’ıwı ushın onın’ salmag’ının’ 25,6%, ma’kke ha’m ju’weri 44,0%, jon’ıshqa 56,3%, shigit 60%, qant la’blebi 120,0% suw talap etedi.
Ol o’simliktin’ rawajlanıwı ha’m zu’ra’a’t toplawın belgilewshi tiykarg’ı faktor esaplanadı. O’simliktin’ suwg’a bolg’an talabı onın’ rawajlanıw fazalarına qaray ha’r qıylı boladı.
O’simlik tamırları ja’rdeminde topıraqtan suwdı alıp, onı organizmleri arqalı atmosferag’a puwlandırıp turıwı transpiraciya delinedi. O’simliktin’ qurg’aq zat birligi esabınan sarıplang’an suw mug’darı transpiraciya koefficienti dep ataladı. Geyde bul mug’dar qurg’aq zattın’ suw ekvivalenti (bo’legi) dep te ataladı. Transpiraciya koefficenti ju’da’ o’zgeriwmeli bolıp, onın’ mug’darı hawa temperaturası, hawanın’ ıg’allıg’ı, samal, topıraq ıg’allıg’ı topıraq eritpesinin’ koncentraciyası, o’simlik tu’ri ha’m basqa jag’daylarg’a baylanıslı boladı.
Hawa temperaturası qanshelli joqarı bolıp ıg’allıg’ı pa’s bolsa transpiraciya koefficenti sonsha u’lken boladı. Tu’rli o’simliklerdin’ transpiraciya koefficienti ha’r qıylı boladı (6-keste)
4. Eginlerdin’ transpiraciya koefficienti