7-mavzu: bank kartalari yordamida to'lovlar

Plastik kartochkalarni tasniflashning turli mezonlari mavjud. Qaysi materialdan tayyorlanganiga qarab, kartalar quyidagilarga bo'linadi:

• • qog'oz;
• • metall;
• • plastik.
• Birinchi kartalar qog'ozdan tayyorlangan, keyinchalik metall kartalar paydo bo'ldi. Hozirgi kunda qog'oz va metall kartalar juda kam uchraydi. Ba'zi hollarda, kartochka egasini aniqlash uchun plyonkada muhrlangan karton kartalar qo'llaniladi. Hozirgi vaqtda foydalanish uchun afzal qilingan material plastik bo'lib, uni issiqlik bilan ishlov berish va bo'rttirma qilish oson (ma'lumotlarni bo'rttirma belgilar shaklida kartaga qo'llash).

Axborotni yozib olish usuliga qarab quyidagilar mavjud:

• • magnit chiziqli kartalar;
• • mikroprotsessorli kartalar.
• Ma'lumotni yozib olish uchun ishlatiladigan magnit chiziqli kartalar 1969 yilda paydo bo'lgan va bu kartalar hozirda eng keng tarqalgan. Mikroprotsessorli kartalar o'rnatilgan mikroprotsessorga ega bo'lgan kartalar bo'lib, ular egasi, uning bank hisobvarag'ining holati va hisob bo'yicha 200 ga yaqin yaqinda amalga oshirilgan operatsiyalar haqida katta hajmdagi ma'lumotlarni saqlash va ulardan foydalanish imkonini beradi. Mikroprotsessorli kartalarni magnit kartalar bilan solishtirganda, ularning ishonchliligi yuqori ekanligini ta'kidlash mumkin.

Karta egasiga qarab ular quyidagilarga bo'linadi:

• banklar tomonidan o'z mijozlari - jismoniy shaxslarga bankda hisobvaraq ochilgandan keyin beriladigan;
• yuridik shaxslarga beriladigan va foydalanuvchilari kompaniya xodimlari bo‘lgan korporativ kartalar.

Amalga oshirilgan hisob-kitoblar turi bo'yicha:

• • egasiga bank tomonidan kreditga berilgan mablag'lardan foydalangan holda tovarlar uchun to'lovlarni amalga oshirish imkonini beruvchi kredit kartalari. Kredit karta egasi uchun maxsus karta hisobvarag'i ochiladi, buning uchun bank egasining moliyaviy holati va kredit tarixiga qarab kartaning butun amal qilish muddati uchun kredit limitini belgilaydi;
• • bankomatlardan naqd pul olish yoki karta egasining bank hisobvarag‘idan pul mablag‘larini to‘g‘ridan-to‘g‘ri yechib olish yo‘li bilan tovarlar uchun to‘lovni amalga oshirish imkonini beruvchi debet (to‘lov) kartalari. Agar egasining hisobida pul bo'lmasa, bunday kartalar yordamida tovarlar va xizmatlar uchun to'lov amalga oshirilmaydi.