7-mavzu. Boshqaruv mehnatini tashkil qilish reja: Boshqaruv mehnati ta’riflari, xususiyatlari, turlari

Bizning mamlakatimizda avvaldan boshqaruv jarayonlarini ratsionallashtirish va takomillashtirish faoliyatini belgilash uchun “mehnatni ilmiy tashkil qilish” (MITQ) atamasidan foydalanilgan bo’lib, u ishlab chiqarish va boshqaruv jarayonlariga nisbatan tubdan farqsiz bo’lgan. Taxminan 60 yillarda “boshqaruv mehnatini ilmiy tashkil qilish” (BMITQ) atamasi ajralib chiqqan. Bunga korxonalarga boshqaruv mehnatini oldindan tashkil qilishni talab qiluvchi hisoblash texnikasining qudratli vositalarini tadbiq etilishi yordam bergan.

Boshqaruv mehnatini ilmiy tashkil qilish o’z ichiga quyidagi yo’nalishlarni oladi:

xodimlar mehnatini taqsimlanishi va ularni ham korxona ko’lamlarida, va ham har bir bo’linmalar doirasida kooperatsiyalashuvi;

• xodimlar mehnatini taqsimlanishi va ularni ham korxona ko’lamlarida, va ham har bir bo’linmalar doirasida kooperatsiyalashuvi;
• xodimlarni tanlash va joy joylariga qo’yish va lavozimli vazifalarga muvofiq ularning malakalari darajasini ta’minlash;
• boshqaruv xodimlarining ularni boshqarish bo’yicha ishlab chiqarish jamoasi tarkibidagi va uni muxandisi–texnik ta’minlash bo’yicha faoliyatini tashkil qilish;
• ish joylarini tashkil qilish va jihozlash;
• ishning ilg’or usullaridan foydalanish;
• mehnatning qulay sharoitlarini yaratish;
• mehnatni me’yorlashtirish;
• boshqaruvning texnik vositalari, axborot texnologiyalari, shaxsiy kompьyuterlardan foydalanish;
• mehnatni rag’batlantirish.

Keyinchalik (70 yillarning boshlarida) bizning mamlakatimizda BMITQ rivojlanish tendentsiyalarini aks ettiruvchi “tashkiliy loyihalashtirish” tushunchasi paydo bo’lgan. Tashkiliy loyihalashtirish bu boshqaruv mehnatini boshqaruv apparati ishining samaradorligini oshirish maqsadida MITQ talablari va zamonaviy tashkiliy va hisoblash texnikasi bazasida ratsionallashtirish loyihalarini ishlab chiqish va tadbiq etish jarayonidir. Tashkiliy loyihalashtirishni quyidagi asosiy yo’nalishlari bo’yicha amalga oshirish taklif qilingan: