7-мавзу. Бозор иқгисодиётининг моҳияти ва белгилари

• O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
• TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
• “IQTISODIYOT” KAFEDRASI
• “IQTISODIYOT NAZARIYASI”
• fanidan multimediya materiallari (slaydlar)
• 5-MAVZU: BOZOR IQTISODIYOTI. BOZOR VA UNING TUZULISHI.
• Tuzuvchi: i.f.d., dots. Sh.Allayarov
• Toshkent–2022

• 1 Bozor iqtisodiyoti va uni vujudga kelishi. Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari

• 5-MAVZU. BOZOR IQTISODIYOTI. BOZOR VA UNING TUZULISHI.

• 1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari

• Bozor iqtisodiyoti — bu xususiy mulk ustunligiga asoslangan hamda iqtisodiy jarayonlar bozor mehanizmi yordamida boshqariladigan va tartibga solinadigan iqtisodiyotdir.

• Bozor mexanizmi - iqtisodiy jarayonlarni boshqarish va uyg’unlashtirishga qaratilgan iqtisodiy dastak hamda vositalardir.

• 2. Bozor iqtisodiyotining asosiy muammolari.

• muammolar

• Echimlar

• 1. Nima ishlab chiqarish zarur?

• Foyda keltiradigan tovarlar ishlab chiqariladi, zarar keltiradiganlari ishlab chiqarilmaydi.

• 2. Qanday ishlab chiqarish zarur

• Yangi texnika va texnologiyaga asoslangan korxonalarda ishlab chiqarish zarur.

• 3. Qancha ishlab chiqarish zarur?

• Iqtisodii resurslar taqozo qiladigan miqdorda ishlab chiqariladi.

• 4. Kim uchun ishlab chiqarish zarur?

• Aholining alohida tabaqalari (yuqori, o’rta va kam ta’minlanganlar) talabini hisobga olib ishlab chiqarish tashkil qilinadi.

• 5. Iqtisodiy tizim ro’y beradigan uzgarishlarga moslasha oladimi?

• Bunda mavjud iqtisodiy tizim bozor iqtisodiyoti muhitiga moslasha olishlik darajasi hisobga olinadi

• Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari

• Kamchiliklari:

• Raqobatning kuchsizlanishiga yo’l qo’yadi (korxonalarning qo’shilib ketishi, monopol tizimlarning vujudga kelishi, xufyona kelishuv, shafqatsiz raqobat va iqtisodiyotga davlat aralashuvi kuchayishi hamda texnika taraqqiyoti natijasida)
• Ijtimoiy iste’mol xarakteridagi tovarlar bilan ta’minlash layoqatiga ega emas.
• Daromadlar tengsizligining kuchayishiga va axolining mulkiy tabaqalanishiga olib keladi.
• Tovarlar hajmi va pul massasi o’rtasidagi ro’y berib turadigan nomuvofiqliklarni bartaraf eta olmaydi.
• Qayta tiklanmaydigan resurslarni asrash, tabiatni va atrof-muhitni muhofaza qilish, ekologik muvozanatni ta’minlashga layoqatli emas.
• Ish haqi bilan narxlar darajasi muqobilligini ta’minlay olmaydi
• Tezda foyda keltirmaydigan, yoki jamiyat va kelajak uchun muhim bo’lgan fundamental tadqiqotlar olib borish imkoniyatini cheklaydi.

• 3. O’TISh DAVRI VA O’ZBEKISTONNING BOZOR IQTISODIYoTIGA O’TISh XUSUSIYaTLARI