7-mavzu. Kolloid kimyo. Dispers sistemalar. Kolloid eritmalarning olinishi va tozalash usullari. Reja

Kolloid sistemasini klassifikatsiyasi.
Kolloid sistema asosiy uchta guruhga bo‘linadi;
1. Termodinamik barqaror emas kolloid dispers ( sistemalar), ularni yuzasida energiya qaytmas.
2. Makromolekulyar materiallar: ular termodinamik barqaror va o‘zini qayta tiklovchi xususiyatga ega erituvchi va eruvchidan iborat.
3. Termodinamik borqaror bo‘lgan kolloid assotsiyalar. [1.Duncan J. Shaw, Introduction to Colloid and Surface Chemistry. Fourth Edition. Oxford amsterdam boston london new york paris san diego san francisco singapore sydney Tokyo. 2003. 3- bet]
Sruktura xarakteristikalari.
Eksperemental usullar.
1.Tajribalar jarayonida zarrachalarni aniы shakli va hajmiga qarab quyidagi sinflarga bo‘linadi:
2.Zarrachaga qo‘yilgan kuch ta’sirida uni harakatini o‘rganish. ( 2 qism).
3.Zarrachalar ko‘rinishini kuzatish (mikrospop va elektromikroskop yordamida)
4.Zarrachalarni elektromagnit radiatsiya ta’sirini o‘rganish (3 qism)
5.Zarrachalarning qaysi sirt yuzasiga tegishliligini aniqlash ( gaz adsorbsiyasi yoki suyuqlik sirtidagi adsorbsiya).
[1.Duncan J. Shaw, Introduction to Colloid and Surface Chemistry. Fourth Edition. Oxford amsterdam boston london new york paris san diego san francisco singapore sydney Tokyo. 2003. 6- bet]
Dispersion, ultra tovush va peptizatsiya usullar.
Polidisperslik: Jism molekulyar massasi va zarracha hajmi monodispers sistemada faqatgina birigina a’noga ega bo‘ladi.
Kolloid sistemalarda molekula va zarrachalar odatda polidisperslik tabiatini nomoyish etadi.
Molekula va zarrachalarni o‘rtacha kattaligi ular qaysi sistemada joylashganiga qarab o‘lchanadi.
Dispersion, ultratovush va peptizatsiya usullar-malum kuch tasirida moddalarni maydalashga asoslangan. Zarrachalarni maydalash uchun malum ish sarflanadi. Bu ish (A) hosil bo’layotgan zarrachalar sirti (S) ga to’g’ri proportsionaldir A q K • S K - moddaning tabiatiga, muhitga, maydalash usuliga tegishli koeffitsient. Moddalar maxsus sharli yoki kolloid tegirmonlarda maydalanadi.
1920-yildan boshlab ishlab chiqarish korxonalarida yuqori maydalash darajasini beradigan kolloid tegirmonlari ishlatish boshlanadi. Bu tegirmonlarda turli buyoqlar, farmatsevtika preparatlari, oltingugurt va grafitning kolloid eritmalari tayyorlanadi.
Ultratovush usulida tovush to’lqinlarining kuchli tebranishi natijasida muallaq zarrachalar maydalanib, tekis tarqaladi. Ultratovush usulida oltingugurt, bo’yoq, simob, rux, kraxmal va boshqa moddalarni disperslash mumkin.
Peptizatsiya usuli moddalarni disperslovchi peptizatorlar - yordamida gel holatidan zol holatiga o’tishiga aytiladi.
Kondensatsion usullar tabiatda keng tarqalgan bo’lib, asosan ikkiga bo’linadi fizikaviy va kimyoviy kondensatsion usullari.