7-mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda bilish jarayonlarini rivojlantirishda o’yin texnologiyalardan foydalanish

7-mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda bilish jarayonlarini rivojlantirishda o’yin texnologiyalardan foydalanish

Maqsad. Talabalarning mavzu doirasidagi bilimlarini kengaytirish,
o’yinning maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishidagi ahamiyatini
tushuntirish.
Mavzuning qisqacha bayoni
Zamonaviy jamiyatning rivojlanishi pedagogik yangiliklar tajribasini, psixologik va pedagogik tadqiqotlar natijalarini umumlashtirish va tizimlashtirishni talab qiladi. Bu muammoni hal qilish usullaridan biri bu bolalar bilan tarbiyaviy ishlarni tashkil etishning texnologik yondashuvidir.
Maktabgacha ta'limda pedagogik texnologiya – bu bir nechta maktabgacha ta'lim tashkilotlarida o'quv jarayonini amalga oshirish uchun shakllar, usullar, usullar, texnikalar, o'quv vositalarining kompleksini aniqlaydigan psixologik va pedagogik yondashuvlar majmuidir.
Pedagogik texnologiyalardan foydalanish zarurati quyidagi sabablarga bog'liq.
Ijtimoiy buyurtma (ota -onalar, davlat talablari, bolalarning shaxsiy sifatlari);
Ta'lim ko'rsatmalari, ta'limning maqsadi va mazmuni (ta'lim dasturi, ustuvor yo'nalish, monitoring natijalari va boshqalar).
Pedagogik texnologiyaning ahamiyati shundaki, u:
- Maktabgacha yoshdagi bolalarning yutuqlarini baholashning zamonaviy yondashuvlarini aniqlaydi;
- Shaxsiy va tabaqalashtirilgan vazifalar uchun sharoit yaratadi.
Maktabgacha yosh – bu shaxsning poydevori qo'yilgan, irodasi rivojlangan va ijtimoiy kompetentsiyasi shakllanadigan o'ziga xos va halqiluvchi davr.
Bu va boshqa muhim fazilatlar nafaqat maxsus mashg'ulotlar jarayonida, balki bolaga beradigan o'yinda ham mavjud:
- Eng muhim ijtimoiy rollarni "sinab ko'rish" qobiliyati;
-O'rganilayotgan hodisaga shaxsan ishtirok eting (motivatsiya bilim qiziqishlarini qondirishga va ijodkorlik quvonchiga qaratilgan);
- Bir oz vaqt "haqiqiy hayot sharoitida" yashash;
O'yinning ma'nosi – bu o'yin –kulgi va dam olish emas, balki to'g'ri yo'l -yo'riq bilan:
- O'qitish usuli bo'yicha;
- Ijodkorlikni amalga oshirish bo'yicha harakatlar;

• Terapiya usuli bilan;
• Bolani jamiyatda sotsializatsiya qilishdagi birinchi qadam.

O'yinning ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyati quyidagilarga bog'liq.
- O'yin faoliyati metodologiyasini bilish;
- Tarbiyachining har xil turdagi o'yinlarni tashkil qilish va boshqarishda kasbiy mahorati;
- Yoshi va individual imkoniyatlarini hisobga olganholda.
Hozirgi bosqichda o'yin faoliyati mustaqil texnologiya sifatida ishlatilishi mumkin:
- O'rganilgan materialning mavzusi yoki mazmunini o'zlashtirish;
- Ta’limiy faoliyat yoki uning bir qismi sifatida (kirish, tushuntirish, mustahkamlash, mashqqilish, nazorat qilish);
- Maktabgacha ta'lim tashkiloti xodimlari tomonidan tuzilgan ta'lim dasturi doirasida.

O'yin texnologiyasining asosiy maqsadi – maktabgacha ta'lim tashkiloti faoliyatining shartlariga va bolalarning rivojlanish darajasiga qarab, faoliyat ko'nikma va malakalarini shakllantirish uchun to'laqonli motivatsion asos yaratish.
Uning vazifalari:
1. Bolaning o'z faoliyati hisobiga yuqori darajadagi motivatsiyaga, bilim va ko'nikmalarni o'zlashtirishga ongli ehtiyojga erishish.
2. Bolalar faoliyatini faollashtiruvchi va uning samaradorligini oshiruvchi vositalarni tanlash.
Ammo har qanday pedagogik texnologiya singari, o'yin texnologiyasi ham quyidagi talablarga javob berishi kerak:
1. Texnologik diagramma - bir –biri bilan mantiqan bog'langan funktsional elementlarga bo'linish bilan texnologik jarayonning tavsifi.
2. Ilmiy asos - ta'lim maqsadlariga erishishning ma'lum ilmiy kontseptsiyasiga tayanish.
3. Muvofiqlik – texnologiy amantiqqa, barcha qismlarning o'zaro bog'liqligiga, yaxlitlikka ega bo'lishi kerak.
4. Boshqarish qobiliyati – natijalarni to'g'rilash uchun maqsadni belgilash, o'quv jarayonini rejalashtirish, bosqichma – bosqich diagnostika, turli xil vositalar va usullarni qo'llash imkoniyati nazarda tutilgan.
5. Samaradorlik - ma'lum bir ta'lim standartiga erishishni kafolatlashi, natija jihatidan samarali bo'lishi va xarajatlar bo'yicha optimal bo'lishi kerak.
6. Qayta ishlab chiqarish – boshqa ta'lim muassasalarida qo'llash.
O'yin pedagogik texnologiyasi – bu pedagogik jarayonni turli pedagogik o'yinlar ko'rinishida tashkil etish. Bu o'qituvchining izchil faoliyati:
- O'yinlarni tanlash, ishlabchiqish, tayyorlash;
- Bolalarni o'yin faoliyatiga jalb qilish;
- O'yinni o'zi amalga oshirish;
- O'yin faoliyati natijalarini sarhisob qilish.
O'yin texnologiyasidagi pedagogik o'yinning asosiy xususiyati – aniq belgilangan o'quv maqsadi va unga mos keladigan pedagogik natijalar bo'lib, ular ta'limiy va kognitiv yo'nalish bilan tavsiflanadi.