7-mavzu. Marketingda kommunikatsion siyosat

 
Reklama kompaniyasi parametrlarini tanlash 
Reklamaning samaradorligini baholash 
38-chizma. Reklamani joriy etish bosqichlari 
Bu 38-chizma ma'lumotlaridan ko’rinib turibdiki, reklama ishlari reklama kimga 
qaratilganligini, ya'ni maqsadli auditoriyani aniqlash va tahlil qilish bilan boshlanadi. So’ngra 
reklamaning maqsadi aniqlanadi. har bir reklama turi uchun uning o’ziga xos maqsadlari 
belgilanadi. Masalan, yangi tovar reklama qilinayotgan bo’lsa, unda reklamaning maqsadi yangi 
tovar to’g’risida birlamchi ma'lumotni berishga qaratilishi, keyingi bosqichi esa yangi tovarning 
jozibador xususiyatlari bo’yicha qo’shimcha axborotlar berishdan iborat bo’lmog’i kerak va 
hokazo. 
Reklamani tashkil etishdagi asosiy jarayonlardan biri reklama byudjetini ishlab chiqish 
hisoblanadi. Reklama byudjetini ishlab chiqish reklama kompaniyasining maqsadlari, 
korxonaning moliyaviy imkoniyatlari, raqobatchilarning reklama xarajatlari, tarmoqdagi umumiy 
xarajatlar va hokazolarni hisobga olishga asoslangan turli xil yondashuvlarni qo’llash bilan 
amalga oshiriladi. Reklama byudjetini hisoblab chiqishning bir necha xil usullari mavjud. Bular 
asosan quyidagilar hisoblanadi: "mavjud mablag’lardan bir qism ajratish", "sotilgan tovarlar 
summasidan foizlar ajratish", raqobatli paritet, maqsad va vazifalardan kelib chiqqan holda 
hisob-kitob qilish usuli. 
Shuni qayd etish lozimki, reklama xarajatlari qaysi usul bilan hisoblab chiqilganligiga 
qaramasdan, bu xarajatlar iste'molchi tomonidan tovarga to’layotgan narxda o’z aksini topadi. 
Har bir tashkilot bir vaqtning o’zida har xil tashqi muhit sharoitida faoliyat ko’rsatadi. 
Shu sababli reklama xarajatlarini hisob-kitob qilganda korxona faoliyat ko’rsatayotgan iqtisodiy, 
siyosiy, ijtimoiy va boshqa sharoitlar hisobga olinishi kerak. 
Reklama ishlarini tashkil etishdagi keyingi qadam-bu reklama tarqatish vositalarini 
tanlashdan iboratdir. Tabiiyki, reklama tarqatish vositalarini tanlagandan so’nggina, reklama 
xabarlarining mazmunini va turlarini aniqlashga harakat qilinadi. 
So’ngra reklamani ishlab chiqish jarayonida reklama murojaatining g’oyasi ishlab 
chiqiladi. Yaxshi tanlangan g’oya reklama murojaatiga qo’shimcha mazmun beradi. Bu esa 
reklamani tezda eslab qolish va unga qiziqish imkoniyatini tug’diradi. 
Bundan keyin esa reklama murojaati ishlab chiqiladi, ya'ni reklama matni tayyorlanadi. 
Reklama xabarlari, avvalombor, iste'molchining diqqatini tortishi va qiziqtira oladigan bo’lishi 
kerak. Agar reklamaning mazmuni iste'molchining qarashlariga, hayotiy tajribasiga, to’lov 
imkoniyatlariga mos kelsagina reklamaga qiziqish va ishonish kuchayadi. 
Reklama ishlarini tashkil etishning keyingi bosqichi reklama kompaniyasi parametrlarini 
tanlashdan iboratdir. Bu erda reklama maqsadli bozorda qancha sonli potentsial xaridorlarning 
e'tiboriga havola etilishi va reklama ma'lumotlari sutkada necha marta efirga uzatilishi kabi 
masalalar aniqlanadi. 
Reklamani rejalashtirishning so’nggi bosqichi reklamaning samaradorligini baholashdan 
iboratdir. 
Reklama bir qancha belgilari bo’yicha guruhlanadi. 
Reklama qanday xududni qamrab olganligiga ya'ni, geografik belgisiga qarab xorijiy, 
umummilliy, regional va mahalliy reklamalarga bo’linadi. 
Qo’llanilayotgan texnik vositalariga qarab reklama quyidagi turlarga ajratiladi: vitrina - 
ko’rgazmali, matbuotdagi reklama, bosma reklama, audiovizual, radio va telereklama. 

---

Maqsadiga qarab reklama xaridorlarnning butun to’plamiga va aholining muayyan 
guruhlariga qaratilgan bo’lishi ham mumkin. Agar reklama foyda olishga qaratilgan bo’lsa, 
bunday reklama tijorat reklamasi deb, agar foda olishga qaratilmagan, balki jamoatchilikka 
qaratilgan bo’lsa, tijorat bo’lmagan reklama deb yuritiladi. 
Reklamalar maqsadli auditoriyaga qanday ta'sir ko’rsatishiga qarab shartli ravishda 
axborat beruvchi, qo’zg’atuvchi va eslatuvchi reklamalar deb ham guruhlarga ajratilishi mumkin. 
Ma'lumki, bugungi kunda har qanday korxonaning rivoj topishini kompyuterlashtirishsiz 
tasavvur qilish qiyin. Shu sababli bugungi kunda kompyuterlashtirilgan reklama ham reklama 
vositalari sifatida qo’llanilmoqda deyish mumkin. Xorijiy ekspertlarning fikriga ko’ra, yaqin 
kelajakda kompьyuterlashtirilgan reklamaning boshqa reklamalardan o’zib ketishi kuzatiladi. Bu 
reklamaning asl mohiyati shundan iboratki, reklama beruvchi korxona muayyan to’lov evaziga 
kompyuterlashtirilgan reklama axborotining manbalariga, ya'ni ixtisoslashtirilgan kompyuter 
tizimlarining ma'lumotlar bazasiga o’z korxonalari va tovarlari to’g’risidagi ma'lumotlarni 
kiritadilar. 
Xulosa qilib aytganda, respublikamizda bozor munosabatlarining shakllanishi va 
rivojlanishi sharoitida reklama sohasidagi tajribalarni sinchkovlik bilan o’rganib, ijodiy 
yondashib, ulardan oqilona foydalanish har bir korxonaning barqarorligini ta'minlashda muhim 
vosita hisoblanadi.