7-mavzu. Marketingda kommunikatsion siyosat

7.2. Reklama va reklama vositalari 
Yuqorida keltirib o’tganimizdek, reklama tovarlarni siljitishning muhim elementlaridan 
biri hisoblanadi. "Reklama" so’zi lotin tilidan olingan bo’lib ("reklamare" - qichqirmoq), kimdir 
yoki nimadir haqida ma'lumotni tarqatish, biror narsaga iste'molchi va xaridorlarning fikrini jalb 
qilish maqsadida amalga oshiriladigan tadbirlarni anglatadi. Ma'lumki, firmalarning bozorda 
muvaffaqiyat bilan faoliyat ko’rsatishi uchun faqatgina sifatli tovarlarni ishlab chiqarish etarli 
emas.
Pablik rileyshnz 
Brifinglar, press-konferentsiyalar tashkil qilish 

---

Prezentatsiyalar o’tkazish 
Xar xil yubileylarni o’tkazish 
Ommaviy axborot vositalaridan foydalanish 
Ayrim shaxs va tashkilotlarning foydasini ko’zlab mehr va muruvvat tadbirlarini 
o’tkazish 
 
Firmalarning reklamaga aloqasi bo’lmagan jurnal va byulletenlarini chop etish 
Ko’ngilochar tadbirlar uyushtirish 
Vaqtli matbuotda korxonalarning tijorat faoliyatini yoritish 
Raqobatchi korxonalar bilan tanishish 
37-chizma. Jamoatchilik bilan bo’ladigan aloqalarning asosiy yo’nalishlari 
Balki, bu borada iste'molchilarni shu tovarlarning iste'mol xossalari haqida har 
tomonlama xabardor qilib, o’z tovarlarining iste'molchilar ongida aniq mavqeni egallashiga 
erishish muhim ahamiyat kasb etadi. Buning uchun, birinchi navbatda, korxonalar reklama 
vositalaridan unumli foydalana bilishlari lozim. 
O’zbekiston Respublikasining 1998 yil dekabr oyida qabul qilingan "Reklama 
to’g’risida"gi qonunida qayd etilishicha "Reklama - haqiqiy va jismoniy shaxslar yoki mahsulot 
haqidagi bevosita yoki bilvosita foyda olish maqsadida tarqatiladigan maxsus axborotdir". Bu 
qonunda ko’rsatilganidek, reklama aniq, haqiqiy va qonunlarga zid bo’lmasligi kerak. 
Shuningdek, foydalanilayotgan reklama shakl va vositalari iste'molchilarga ma'naviy va moddiy 
zarar keltirmasligi talab etiladi. 
Demak, "Reklama to’g’risida"gi qonun reklamani ishlab chiqish va tarqatish bilan 
bog’liq bo’lgan munosabatlarning huquqiy asosini yaratib berdi. Uning asosiy maqsadi 
tovarlarning sifati, iste'mol xususiyatlari va boshqa tavsiflari haqida noaniq, haqiqiy bo’lmagan 
ma'lumotlarni tarqatishning oldini olish asosida huquqiy va jismoniy shaxslarning, shuningdek 
iste'molchilarning haq-huquqlarini himoya qilishdan iboratdir. 
Halqaro savdo palatasi tomonidan 1987 yilda qabul qilingan halqaro reklama Kodeksida 
ham har qanday reklama murojaati odob-axloq normalariga mos, haqqoniy va ishonchli bo’lishi 
ko’rsatib o’tilgan. 
Ko’pincha reklama tovarni sotadi degan uncha to’g’ri bo’lmagan xulosaga kelinadi. 
Chunki, reklama tovarni sotmaydi, balki potentsial xaridorlarni topib, talabni rag’batlantiradi. 
Masalan, xaridor magazinga kirib axtargan tovarni topdi, lekin tovarning sifati, assortimenti yoki 
bahosi uni qoniqtirmaganligi sababli tovarni sotib olmasdan magazindan chiqib ketdi. Bu erda 
xaridorga reklama ta'sir ko’rsatadimi? - degan savol tug’iladi. Bu savolga ha, - deb ijobiy javob 
berish mumkin. Reklama uchun eng asosiy vazifa - bu potentsial xaridorni tovar sotilayotgan 
joyga keltirishdan iboratdir. Xaridorning magazinga kelib, tovar sotib olmasdan chiqib 
ketmasligi uchun reklama tovar siljitishning boshqa uslublari bilan birga qo’llanilishi maqsadga 
muvofiqdir. Eng asosiysi esa tovar sifati va estetik xususiyatlari bo’yicha xaridor didiga mos 
bo’lishi kerak. Shu sababli reklamaning samaradorligini sotilgan tovarlar hajmi bilan emas, balki 
potentsial xaridorlarning necha marta tashrifi va necha marta telefon orqali murojaat qilganligi 
kabi ko’rsatkichlar asosida baholash to’g’ri hisoblanadi. 
Reklamaning vazifasi - xabar berish, ishontirish va eslatishdan iboratdir. Shuning o’zi 
reklamaning tovar sotilishiga ta'sir ko’rsatishidan dalolatdir. Reklamani ishlab chiqish va tashkil 
etish korxona butun faoliyatining bir qismi hisoblanadi. Shu sababli reklama ishlarini tashkil 
etish ma'lum tartib va qoidaga bo’ysunadi. 
Quyidagi 38-chizmada reklamani ishlab chiqish tartibi keltirildi. 
Maqsadli auditoriyani aniqlash va tahlil qilish 
Reklamaning maqsadini aniqlash 
Reklama byudjetini ishlab chiqish 

---

Reklama tarqatish vositalarini tanlash 
Reklama murojaatining g’oyasini aniqlash 
Reklama matnini tayyorlash