7-mavzu: Psixosotsial salomatlik Reja
Shaxs psixologik salomatligining psixologik-pedagogik sharoitlari
Download 86.6 Kb. Pdf ko'rish
|
7 Mavzu
3.Shaxs psixologik salomatligining psixologik-pedagogik sharoitlari Odatda bola taraqqiyotidan orqada qolish darajasi ma'lum xavf omillarida kutilganidan yuqori bo`ladi, bu esa bolalarning atrof-muhitga yuqori ta'sirlanuvchanligi to`g`risida guvohlik beradi. Psixosotsial va biologik xavf omillarida adaptatsiya jarayonlari bir xil, chunki ular ham bular ham bosh miya funksiyalarini buzadi va uning ta'sirini o`zaro kuchaytirishi mumkin. Biz hisobga olgan psixosotsial sharoitlarni etiopatogenetik nuqtai nazardan 3 guruhga bo`lish mumkin: 1. Bevosita ta'sir etuvchi yuklamalar (bolaga haddan ortiq talab yoki yaqin kishilaridan kutilmagan ayriliq) nerv tizimining kuchli qo`zg`alishiga olib keladi. 2. Kuchsiz yuklama, qo`zg`atuvchi va axborotning tanqisligi shaxs taraqqiyoti jarayonida uning bosh miya morfologik o`zgarishlariga qadar noto`liq differentsiatsiyalashuviga olib keladi. 3.Nizoli vaziyatlar bosh miya funksiyalari buzilishiga ta'sir etmaydi, lekin bolaning noadekvat xulq ko`rinishlarini o`zgartirishiga yordam beradi. Eksperimental neyrobiologik va psixologik tadqiqotlar natijalari markaziy nerv tizimining buzilgan yoki jarohatlangan funksiyalari ajoyib jamlash (kompensatorlik) qobiliyatini namoyon etadi. (Prechtl H.F.R). Bundan ma'lum bo`ldiki, kompensator layoqati darajasi bolaning yoshi va atrofdagilar ta'siriga bog`liq ekan. Qadim zamonlardan terapiya inson organizmida jamlash uchun qobiliyatlarni faollashtirish va kuchaytirishga yo`naltirilgan. Bu esa yuklamalarni oshirish yo`li bilan o`tishi mumkin, chunki odamning mehnatga layoqati uning qo`shimcha yuklamaga chidamlilik layoqati ortishi bilan bir vaqtda kechadi. Ebbinghaus va Meumann o`zlarining trening nazariyasida ta'lim jarayonlarini tadqiq etish asosida, psixik funksiyalarni ham jismoniy (fizik) funksiyalar kabi mashqqildirish mumkin, bunda birgalikda ishtirok etish fenomeni katta ahamiyat kasb etadi, degan xulosaga kelishdi. Pedagogika, terapiya va reabilitatsiya uchun birday muhim bo`lgan, odamning jamlash layoqati, xususan, fizik va psixik funksiyalarga teng miqdorda yuklamani oshirish yo`li bilan mashqlantirish mumkin, ayniqsa, bu tarzda erishilgan yuklamaga chidamlilik va kompensatorlik layoqatlari orasida ma'lum bog`lanish mavjud, degan xulosa o`z-o`zidan kelib chiqadi. Bola tomonidan atrof-muhitga faol va muvaffaqiyatli moslashuv vositasida amalga oshiriladigan sog`lom o`z-o`ziga ishonch, undagi kompensatsiyaga ichki intilishning rivojlanishi uchun katta ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun bolani tarbiyalashda uning individualligiga mos keluvchi va muvaffaqiyatga yordam beruvchi chidamlilikni namoyon etish zarur. Shunday qilib, alohida xavf omillarini tahlil qilish bioijtimoiy adaptatsiyaning umumiy qonuniyatlarini bilishga olib keladi. Salbiy sharoitlar va kompensatsiyalanuvchi omillarni to`g`ri baholash tufayli bolaning keyingi taraqqiyotini bashorat qilish mumkin. Bioijtimoiy adaptatsiya qonuniyatlarini bilish natijasidagina yuklamalarning nomuvofiqligi va ularni ko`tara olish layoqatida hayotiy jarayonlarning buzilish mexanizmlari tushunarli bo`lib qoladi, bu esa bolaning ham ichki boshqaruvini ham ijtimoiy xulq-atvor buzilishlariga olib kelishi mumkin. Download 86.6 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling