7-мавзу. Шартли операторлар. Такрорлаш операторлар. Функция ва процедуралар эълон қилиш ва аниқлаш

3. Шартли оператор
Алгоритмлар назариясидан маълумки ҳисоблаш жараёнларини шартли равишда уч хил гуруҳга ажратиш мумкин:

1. 
   Чизиқли жараёнлар;
   
2. 
   Тармоқланувчи жараёнлар;
   
3. 
   Такрорланувчи жараёнлар.
   

Чизиқли жараённи ҳисоблаш алгоритми қатъий кетма-кетлик асосида амалга оширилади. Бундай жараённи ҳисоблаш учун ўзлаштириш операторининг ўзи етарли бўлади.
Тармоқланувчи жараённи ҳисоблаш йўли маълум бир шартни бажарилиши ёки бажарилмаслигига қараб танланади. Тармоқланувчи жараёнларни ҳисоблаш учун шартли оператордан фойдаланилади. Шартли оператори икки хил кўринишда бўлади:

• 
  тўлиқ шартли оператор;
  
• 
  чала шартли оператор.
  

Тўлиқ шартли оператор қуйидаги формада ёзилади:


<тўлиқ шартли оператор>::= if <мантиқий ифода>
then <оператор> else <оператор>

бу ерда if (агар), then (у ҳолда), else (акс ҳолда) - хизматчи сўзлар.

Шундай қилиб, тўлиқ шартли операторни соддароқ қуйидагича ёзиш мумкин:
if S then S1 else S2;

бу ерда S – мантиқий ифода;

S1 – S мантиқий ифода рост қиймат қабул қилганда ишловчи оператор;
S2 – S мантиқий ифода ёлгон қиймат қабул қилганда
ишловчи оператор.

Шартли операторнинг бажарилиши унда ёзилган S1 ёки S2 операторларидан фақат бирини бажарилишига олиб келади, яъни агар S мантиқий ифода бажарилишидан сўнг true (рост) қиймати ҳосил бўлса S1 оператори, акс ҳолда эса S2 оператори бажарилади.

Тўлиқ шартли операторга доир мисоллар:


1. if a=2 then d:= x+2 else d:= x-2;
2. if (x
t:=x * cos(x) end else begin y:= 0; t:=1 end;
3. if (x<0) or (x=3) then y:= x*x+1 else if x<2
then y:= sqr(abs(x-1)) else y:= x*x;

Чала (тўлиқмас) шартли операторнинг ёзилишини қуйидагича ифодаласа бўлади: