7-mavzu: Variatsiya kо‘rsatkichlari


Download 285.79 Kb.
bet5/7
Sana19.06.2023
Hajmi285.79 Kb.
#1603571
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
7-mavzu. 2-modul [Автосохраненный]

Variatsiya koeffitsiyentini foizda ifodalash yordamida turlicha ifodalangan о‘rtacha kvadratik tafovutlar bir xil asosga keltiriladi va shu tufayli turlicha hodisalar о‘zgaruvchanligi qiyosiy tahlil qilinadi. Bu kо‘rsatkich 30%dan yuqori bо‘lsa tо‘plam birliklari tarqoq va ular uchun hisoblangan о‘rtacha haqiqiy ma’no kasb etmaydi.

 

Misol: Kitob tumanidagi olma va anor yetishtirishga ixtisoslashgan xo’jaliklarda kundalik ish haqi miqdori (shartli raqamlarda) quyidagicha:

Misol: Kitob tumanidagi olma va anor yetishtirishga ixtisoslashgan xo’jaliklarda kundalik ish haqi miqdori (shartli raqamlarda) quyidagicha:


Ishchilar soni

Kundalik ish haqi ming so’m

Alohida kundalik ish haqining o’rtacha ish haqidan farqi

o’rtachaning
mutloq miqdori

o’rtachaning
kvadrati

1-xo’ja-
lik

2-xo’ja-
lik

1-xo’ja-
lik

2-xo’ja-
lik

1-xo’ja-
lik

2-xo’ja-
lik

1-xo’ja-
lik

2-xo’ja-
lik

1

1750

1650

-90

-190

90

190

8100

36100

2

1900

2220

60

380

60

380

3600

144400

3

1780

1840

-60

0

60

0

3600

0

4

1820

1700

-20

-140

20

140

400

19600

5

1930

2050

90

210

90

210

8100

14400

6

1860

1580

20

-260

20

260

400

57600

O’rtacha

0

0

340

1180

24200

311800

Variasion kenglikni topamiz:

Variasion kenglikni topamiz:

Berilgan qatorga asosan o’rtacha arifmetikni hisoblaymiz:

Alohida kundalik ish haqlari bilan o’rtacha ish haqi o’rtasidagi o’rtacha mutloq tafovut aniqlanadi va olingan natijalar yig’indisi ishchilar soniga bo’linadi:

Alohida kundalik ish haqlari bilan o’rtacha ish haqi o’rtasidagi o’rtacha mutloq tafovut aniqlanadi va olingan natijalar yig’indisi ishchilar soniga bo’linadi:

o’rtasidagi tafovut kvadratga ko’tariladi, ularning yig’indisi ishchilar soniga bo’linadi, ya’ni dispersiya aniqlanadi:

o’rtasidagi tafovut kvadratga ko’tariladi, ularning yig’indisi ishchilar soniga bo’linadi, ya’ni dispersiya aniqlanadi:

kvadrat ildizdan chiqarilib, o’rtacha kvadratik tafovut aniqlanadi:

kvadrat ildizdan chiqarilib, o’rtacha kvadratik tafovut aniqlanadi:

Chiqqan natijadan o’rtacha kvadratik tafovut bilan o’rtacha miqdorning nisbati, ya’ni variasiya koeffisienti aniqlanadi:

Chiqqan natijadan o’rtacha kvadratik tafovut bilan o’rtacha miqdorning nisbati, ya’ni variasiya koeffisienti aniqlanadi:

Demak, birinchi xo’jalikda o’rtacha kvadratik tafovut o’rtacha arifmetik miqdorning atigi 1,09 %ni, ikkinchi brigadada esa 3,9 %ni tashkil qilar ekan. Demak olmachilikka nisbatan anorchilik xo’jaligida o’zgaruvchanlik 3-4 baravar yuqori, ya’ni variasiya kuchli ekan.

Ma’lumki, tо‘plam birliklari о‘rtasidagi tafovut bir qancha omillar о‘zgarishiga bog‘liq. Bu omillar ta’sirini biz statistikaning boshqa usullari yordamida о‘rganishimiz mumkin. Ulardan biri guruhlash usulidir. Guruhlash usuli yordamida tо‘plam birliklarini ma’lum bir belgi bо‘yicha turdosh guruhchalar yoki bо‘laklarga ajratamiz. Bu bilan birliklarning chetlanishiga ta’sir qiluvchi omillar uch guruhga: umumiy, guruhlararo va guruh ichidagi omillarga ajraladi. Endi tebranishning uch kо‘rsatkichini aniqlash zarur bо‘ladi: umumiy dispersiya, guruhlararo dispersiya va guruhlar ichidagi dispersiya.

Ma’lumki, tо‘plam birliklari о‘rtasidagi tafovut bir qancha omillar о‘zgarishiga bog‘liq. Bu omillar ta’sirini biz statistikaning boshqa usullari yordamida о‘rganishimiz mumkin. Ulardan biri guruhlash usulidir. Guruhlash usuli yordamida tо‘plam birliklarini ma’lum bir belgi bо‘yicha turdosh guruhchalar yoki bо‘laklarga ajratamiz. Bu bilan birliklarning chetlanishiga ta’sir qiluvchi omillar uch guruhga: umumiy, guruhlararo va guruh ichidagi omillarga ajraladi. Endi tebranishning uch kо‘rsatkichini aniqlash zarur bо‘ladi: umumiy dispersiya, guruhlararo dispersiya va guruhlar ichidagi dispersiya.

Umumiy dispersiya о‘rganilayotgan tо‘plamdagi hamma sharoitlarga bog‘liq belgi variatsiyasini xarakterlaydi va quyidagi formula bilan hisoblanadi:


Download 285.79 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling