7-mavzu: Variatsiya kо‘rsatkichlari

7-mavzu: Statistikada variatsiyani baxolash usullari va dipersion tahlil asoslari

Reja:

1. Variatsiya mohiyati va uni statistik о‘rganish zarurligi.

2. Variatsiya kо‘rsatkichlari.

3. Dispersiya va о‘rtacha kvadratik tafovut xossalari.

4. Dispersiya va о‘rtacha kvadratik tafovutni «shartli moment» va “yig‘indi” usullarida hisoblash.

5. Muqobil belgi dispersiyasi va о‘rtacha kvadratik tafovuti.

6. Guruhlar ichidagi va guruhlararo dispersiyalar.

7. Dispersiyalarni qо‘shish qoidasi va uni sabab-oqibat bog‘lanishlarni о‘rganishda qо‘llash zarurligi.

8. Asimmetriya va ekssess kо‘rsatkichlari.

О‘rtacha miqdor bir-biridan tafovutda bо‘lgan alohida miqdorlarni umumlashtirib tavsiflasa-da, lekin о‘ziga nisbatan alohida miqdorlarning qanchalik tafovutda ekanligini, u tafovutning qanchalik katta-kichikligini ifodalay olmaydi. Vaholanki, о‘rtachaning real qiymatga ega bо‘lishi bevosita alohida miqdorlar о‘rtasidagi tafovutga bog‘liq.

О‘rtacha miqdor bir-biridan tafovutda bо‘lgan alohida miqdorlarni umumlashtirib tavsiflasa-da, lekin о‘ziga nisbatan alohida miqdorlarning qanchalik tafovutda ekanligini, u tafovutning qanchalik katta-kichikligini ifodalay olmaydi. Vaholanki, о‘rtachaning real qiymatga ega bо‘lishi bevosita alohida miqdorlar о‘rtasidagi tafovutga bog‘liq.

Ijtimoiy hodisalarni tahlil qilishda faqatgina umumlashtiruvchi kо‘rsatkich – о‘rtacha miqdorni hisoblash bilan cheklanmasdan, balki shu о‘rtachadan alohida miqdorlarning qanchalik tafovutda ekanini ham tahlil qilish lozim.

Statistikada variatsiya (o’zgaruvchanlik) deyilganda tо‘plam birliklari о‘rtasidagi tafovut (farqlanish), о‘zgaruvchanlik tushuniladi.

Variatsiya - bu qator hadlarining tebranuvchanligi, varianta qiymatlarining о‘zgaruvchanligidir.

 

Variatsiya kо‘rsatkichlari

Variatsiya kо‘rsatkichlari

Kо‘rsatkichlar	Belgi	Hisoblash tartibi
		oddiy qatorlarda	vaznli qatorlarda