7-sinf Fizika Sana: 2020y Darsning mavzusi: Sirpanish ishqalanishi. Dumalanish ishqalanishi Darsning maqsadi

Tinchlikdagi ishqalanish. Bir jism sirtida ikkinchi jism turganda mavjud bo’ladi.

Sirpanish ishqalanish kuchi quyidagi formuladan topiladi:

Dimalanish ishqalanish kuchi quyidagi formiladan topiladi:

Guruhlarda ishlash:
1-tajriba: Sirpanish, dumalanish ishqalanish va og’irlik kuchlarini solishtirish. Asboblar: dinamometr, ilmoqli brusok, ilmoqli yuklar, dumaloq qalamalr -2 dona.
Ishni bajarish tartibi:
1) Dinamometr shkalasi bo’lim qiymatini aniqlang. Bo’lim qiymati_____N
2) Brusokni ikkita yuki bilan og’irligini dinamometr yordamida aniqlang. Yukli brusok og’orligi_____N.
3) Brusokning tinchlikdagi ishqalanish kuchini aniqlang. Buning uchun brusokni stolga qo’ying istiga ikkita yukni joylashtiring. Brusokka dinamometrni ulab uni harakatga keltiring. Harakat boshlanganda dinamometr ko’rsatishi_____N.
4) Brusokning sirpanish ishqalanish kuchini aniqlang. Buning uchun yukli brusokni stol ustida tekis harakatlantiring. Dinamometr ko’rsatishi_____N.
5) Brisokning stol ustida dumalanish ishqalanish kuchini toping. Buning uchun yukli brusokni qalamlar ustiga qo’ying brusokka dinamometrni ulab tekis harakatlantiring. Dinamometr ko’rsatishi______N.
Endi javob bering: qaysi kuch katta?
Jism og’irlik kuchi tinchlikdagi ishqalanish kuchidan kattami?
Tinchlikdagi ishqalanish kuchi sirpanish ishqalanish kuchidan kattami?
Sirpanish ishqalanish kuchi dumalanish ishqalanish kuchidan kattami?
Guruhlarda ishlash
2-tajriba. Ishqalanish kuchining jism og’irligiga bog’likligi.
Asboblar: brusoklar, yuklar, dinamometr, chizg’ich.
Ishni bajarish:

• 
  Brusokni stol ustiga qo’ying. Unga brusokni ulab tekis (o’zgarmas tezlik) bilan harakatlantiring.
  
• 
  Dinamometr ko’rsatishini yozib oling. Brusok ustiganavbati bilan 1-ta, 2-ta, 3-ta yuk qo’yib tajribani takrorlang va har safar dinamometr ko’rsatishini yozib oling.
  
• 
  Xulosa chiqaring.
  

3-tajriba. Ishqalanish kuchining ishqalanuvchi sirtlarga bog’liqligi.