7-tema. XIX ásirdiń ekinshi yaRİMİ-xx ásirde dúNYa pedagogika iliminiń rawajlaníWÍ. K. D. UshInskiydiń pedagogikalíq miyrasí jobasi

Joqarı tálim. AQShta joqarı bilimlendiriw 4 basqıshta ámelge asırıladı; kishi qániyge, bakalavr, magistr, doktor. Birinshi basqısh joqarı tálim dep juritilsede olardı wazıypasına qaray orta arnawlı oqıw orınlarına teńlestiriw mumkin. Bul basqısh 2 jıllıq kolledj formasında ámelge asırılıp, pitkeriwshilerdiń ushten eki bólegi 4 jıllıq kolledjlerdiń 3 kursına qabıllanadı. Qalǵan bir bólegi kishi qániyge guwalıǵın aladı. 4 jıllıq kolledjlerdi pitkergenlerge 1 dárejeli bakalavr ataǵı beriledi. II basqıshtı pitkergenlerdiń eń ılayıqları aspirantura hám doktoranturada oqıwı mumkin. III basqısh magistratura bolıp, oqıw muddeti 1-2 jıldan ibarat. IV doktorantura basqıshında oqıw 3-4 jıl. Joqarı tálimniń sıpatlı bolıwında «Talantlılardı izlew» háreketiniń áhmiyeti ulken. Balalardı tańlaw menen bilimlendiriw basqıshları menen birge ulken islep shıǵarıw qarxanaları, firmalarda shuǵıllanadı. Máselen «Vestixauz» firması bul tarawda jemisli islep eldegi Nobel’ sıylıǵı lawreatlarınıń ushten bir bólimi usı firma tańlaǵan kadrlar arasınan shıqqan. Amerika pedogogikasınıń bas maqseti intelektti shınıqtırıw, juwmaq shıǵarıw, tusinikli pikirlew qabiletin ósiriwden ibarat. Óz betinshe shuǵıllanıw bolsa tálim alıwdıń erkinligin, qálewine qaray metodlardı tańlawdı támiyinleydi. AQShta fundamental ilimiy-izertlew jumısları joqarı oqıw orınlarında ámelge asırıladı. Bunıń ushın ajıratılǵan gurestiń 48 procenti mámleket tárepinen, 50 procenti firma koncern sindikatlar, oqıw orınlarınıń óz qárejetleri esabınan qaplanadı.
2.Germaniyada bilimlendiriw sisteması. Germaniya Federativlik Respublikası 16 óz aldına basqarılatuǵın Federativlik jerlerden (bizińshe uálayatlardan) ibarat bolıp, olardıń hár biri forması boyınsha bir-birine uqsamaytuǵın bilimlendiriw sistemalarına iye. Bilimlendiriw sistemasın basqarıw Federal jerler húkimetleriniń uazıpasına kiredi, lekin oraylıq húkimet ulıwma basshılıqtı alıp baradı: bilimlendiriw koncepciyasın islep shıǵadı, joqarǵı oqıw orınların keńeytiwge ǵárejet ajıratadı.
Mektepke shekemgi tárbiya. Germaniya bilimlendiriw sistemasında mektepke shekemgi tárbiya áhmiyetli basqısh esaplanadı. Bul jerde bala baqshaları, túrli jámiyetlik shólkemler, kárxanalar, diniy shólkemler, sonday-aq ata-analardıń vznosları esabınan qárejet penen támiyinlenedi. 3 jastan 6 jasqa shekemgi balalardıń 80 procenti baqshalarǵa qatnaydı. 3jasqa tolǵansha yaslilerge baradı. Germaniyada balalar baqshası kóbinese túske shekem isleydi, kúnniń ekinshi yarımında balalar úylerinde boladı. Ol jerde kúni uzaytılǵan baqshalarda bar.
Mektep tálimi – 6 jastan 18 jasqa shekemgi balalarǵa tiyisli bolıp, ol májburiy yaǵnıy 12 jıl dawam etedi. Oqıw mámleketlik mekteplerde biypul. Oqıwshılarǵa oqıw qollanbaları, ásirese sabaqlıqlar esheyin tarqatıladı. Mekteplerdiń ayırımları túrli shólkemler, fondlardıń jeke menshik mektepleri esaplanadı, olarǵa jergilikli hákimiyat qárejet jaǵınan járdem beredi. Lekin jeke menshik mektepler onshalıq kóp emes.