8-9 темалар. Tindiriw hám shóktiriw

3.6. Oraydan qashıwshı kúsh tásirinde shóktiriw
Emulsiyadaǵı suyıqlıq tamshıların hám suspenziyadaǵı qattı bólekshelerdi oraydan qashıwshı kúshler maydanında ajıratıw processine centrifugalaw delinedi. Centrifugalaw processin ámelge asıratuǵın qurılma centrifuga dep ataladı.
Oraydan qashıwshı kúsh tásirinde suspenziya shókpe hám fugat dep atalıwshı suyıqlıq fazalarǵa ajıraladı. Ádette shókpe qurılma rotorı ishinde qaladı, fugat bolsa – sırtqa shıǵarıladı.
Centrifuga islew waqıtında payda bolatuǵın oraydan qashıwshı kúsh shóktiriw procesindegi awırlıq hám filtrlewdegi gidrostatikalıq kúshlerge salıstırǵanda ádewir úlken boladı. Sonıń ushın túrli jınslı sistemalardı ajıratıw ushın qollanılatuǵın shóktiriw hám filtrlew processine qaraǵanda centrifugalaw júdá paydalı bolıp esaplanadı.
Centrifuganıń tiykarǵı bólegi gorizontal yamasa vertikal kósherge ornatılǵan hám joqarı tezlikte aylanıwshı cilindrli rotor bolıp, ol elektr dvigateli járdeminde aylanba háreketke keltiriledi.
Oraydan qashıwshı kúsh tásirinde túrli jınslı sistemadaǵı qattı bóleksheler shókpege túsip, suyıqlıqtan ajıraladı.
Ajıratıw principıne qarap, centrifugalar 2 túrli boladı: filtrlewshi hám shóktiriwshı centrifugalar. Ajıratıw principine qarap, centrifugalar 2 túrli boladı: filtrlewshi hám shóktiriwshı centrifugalar.
Shóktiriwshi centrifuganıń cilindrli rotorı tegis diywallı bolıp, emulsiya hám suspenziyalardı shóktiriw principi tiykarında ajıratadı. Bul qurılma ajıratıw processinde awırlıq kúshi ornına oraydan qashıwshı kúsh jumsaladı. Cilindrli rotor aylanıwı nátiyjesinde payda bolatuǵın oraydan qashıwshı kúsh tásirinde suspenziya yamasa emulsiya rotor diywalına qarap háreket qıladı. Tıǵızlıǵı joqarı bolǵan qattı bóleksheler rotor diywalına, tıǵızlıǵı azıraq bolsa – kósher átirapında jıynaladı. Filtrlewshi centrifuga rotorı gewekli bolıp, emulsiya hám suspenziyalar filtrlew principi tiykarında ajıratadı. Bul qurılmalarda, ajıratıw processinde basımlar parqı ornına, oraydan qashıwshı kúsh qollaniladı.
Bul túrdegi centrifugalarda suspenziya yamasa emulsiya rotor diywalına qarap háreket etedi hám fazalarǵa ajıraladı. Fazalarǵa ajıratıw processi tómendegishe júz beredi: suyıq faza rotordıń tosıǵınan ótip, qurılma qabıǵına jıynaladı hám shtutser arqalı shıǵarıladı. Qattı faza bolsa, filtrlewshi tosıqqa uslanıp qaladı hám onnan soń rotordan túsiriledi. Islew principine kóre centrifugalar dáwirli hám úzliksiz boladı. Rotor kósheriniń ornatılıwına qaray gorizontal hám vertikal centrifugalar boladı. Dáwirli isleytuǵın centrifugalarda shókpe qol, awırlıq kúshi yamasa pıshaq járdeminde túsiriledi. Úzliksiz centrifugalarda shókpe shnek járdeminde inerciyalıq hám pulsaciyalıq kúshler járdeminde túsiriledi.
Filtrlewshi hám shóktiriwshı centrifugalarda ajıratıw processleriniń juwmaǵı sonı kórsetedi, shóktiriw hám filtrlew processleri menen centrifugalaw ortasında usaslıq kóp hám barlıq processlerdiń ulıwmalıq nızamlıqlarıda uqsas.
Centrifugalarda payda bolatuǵın oraydan qashıwshı kúsh tómendegishe belgilenedi:
(3.29)
bul jerde: m – aylanıwshı dene massasına, kg; G – aylanıwshı dene awırlıǵı, H; w – rotordıń aylanıw tezligi, m/s; g – erkin túsıw tezleniwi, m²/s; r – aylanıw radiusı, m.
Rotordıń aylanıw tezligi tómendegi teńlikten tabıladı:
(3.30)
bul jerde: - múyesh tezligi, rad/s; n – aylanıw sanı, ayl/min.
(3.29) hám (3.30) teńliklerden oraydan qashıwshı kúshtı anıqlaymız:
(3.31)
yamasa
(3.32)
Solay etip, rotor diametrin kóbeytige qaraǵanda, onıń aylanıw sanın joqarılatıw oraydan qashıwshı kúshtiń ósiwine alıp keledi.
Centrifugalardıń is ónimdarlıǵı ajıratıw koefficientine baylanıslı. Centrifugalarda ajıratıw koefficienti oraydan qashıwshı kúshler maydanında payda bolǵan kúshleniw menen xarakterlenedi.