8 a klass tema: tuti’NI’wshi’lardi’ izbe-iz tutasti’RI’w sabaqtin maqseti

8 A KLASS
Tema: TUTI’NI’WSHI’LARDI’ IZBE-IZ TUTASTI’RI’W
Sabaqtin maqseti: Xojaliqtagi barliq elektr asbaplan: lampochkalar, televizor, muzlatqish ham basqalar bir waqitta elektr tarmagina tutastiriladi. Egcr olar bir-biri menen izbe- iz tutastirilganda, kernew olar arasinda bolistirilgcn bolar edi. Bul jagdayda lampochkalar kushsiz janadi, telcvizordih korsctiwine, muzlatqishtm suwitiwina kernew jetispeydi. Bunnan tisqari izbe-iz jalgangan tutimwshilardin bircwi oshirilse qalganlari da oshedi. Sonin ushin xojahqtin barliq clcktr tutiniwshilari bir-birine parallel etip tutastiriladi.
Eki lampochka oz ara parallel jalgangan elektr shinjirin jiynayiq. Bunda eki lampochka 1 ham 2 ampermetrlerge birdey izbe-iz jalga- nadi. Olarga parallel jalgangan voltmetr 4 V kernewdi korsetsin deyik. Bul volt- metrdih korsetiwi harbir lampochkadagi kernewdi de, shinjirdagi toliq kernewdi de ahlatadi.
Demek, parallel jalgangan eki lampochkadagi kernew birdey bolip, ol shinjirdagi toliq kernewge teh boladi. Yagny:



Ui = U₂ = U.

Eger shinjirga n lampochka bir-birine parallel jalgansa, onda olardagi ker- ncwlcr dc teh boladi:

U\ = U₂ = Uy = ... = U_n.


Tutiniwshilar parallel tutastirilganda, harbir otkizgishtin ushlari arasindagi kernew birdey boladi.
Parallel tutastirilganda shinjirdagi tok kushi
Gilt tutastirilganda birinshi ampermetr /|=0,6A di, ekinshi ampermetr /:=0,4A di korsetsin. 01 jagdayda shinjirdin tarmaqlanbagan bolegindegi ampermetr /= 1 A di korsetedi. Demek, parallel jalgangan birinshi ham ekinshi
lampochkalardan otiwshi /i ham I₂ tok kushlcrinin qosindisi / toliq tok kushine, yagniy shinjirdin tarmaqlanbagan boleginen otiwshi tok kushine ten boladi:
/ = /.+/2.
Eger shinjirga n lampochka bir-birine parallel jalgansa, onda shinjirdagi toliq tok kushi tomendegishe boladi
Tutiniwshilar parallel tutastirilganda, shinjirdagi toliq tok kushi harbir tarmaqtagi tok kushinih qosindisina ten boladi.
Sabaqtin barisi: Kewilli otkeriwdi sholkemlestiremen.
Ustaz: Assalawma aleykum otirin’.
Sizlerdi korip turganimnan juda quwanishliman.
Qatnasti tekseremen
Uyge tapsirmani sorayman
Uranimiz:Hamme bir kemedemiz shoksek birge shogemiz shiqsaq birge shigamiz.
Miydi rawajlaniriw ushin esaplar shigaramiz.
Oqiwshilar menen tigiz baylanista bolaman.
1-Esap: Izbe-iz jalg’ang’an yeki lampochkadan 0,2 A tok wo’tpekte. Tuti’ni’wshi’lardi’n’
qàrsi’li’qlari’ 5 hà’m 10 bolsà, ha’rbir lampochkadag’i’ kernewdi, shi’nji’rdàg’i’
qàrsi’li’qti’ hà’m toli’q kernewdi’ tàbi’n’.
2-Esap:Izbe-iz jalg’ang’an tuti’ni’wshi’làrdi’n’ qàrsi’li’g’i’ 4 , 10 ha’m 16 boli’p,
shi’nji’rdàg’i’ toli’q kernew 6 V qa ten’. Tuti’ni’wshi’làrdàg’i’ tok ku’shi ha’m ha’rbir
tuti’ni’wshi’dàg’i’ kernewdi ani’qlàn’. Elektr shi’nji’rdi’n’ sxemàsi’n sàli’n.
Soraw juwap Kartochkasin tarqataman
1. Tuti’ni’wshi’làr izbe-iz jalg’ang’anda, wolardi’n’ ha’rbirinen wo’tiwshi tok ku’shi
ha’m shi’nji’rdàg’i’ toli’q tok ku’shi arasi’ndàg’i’ qàtnàs qàndày boladi’?
2. Tuti’ni’wshi’làr izbe-iz jalg’ang’àndà, shi’nji’rdàg’i’ toli’q kernew hà’m ha’rbir
tuti’ni’wshi’dàg’i’ kernew àràsi’ndàg’i’ qatnas qàndày boli’wi’n àyti’p berin’.
3. Izbe-iz jalg’ang’an tuti’ni’wshi’làrdi’n’ toli’q qàrsi’li’g’i’ qàlày àni’qlànàdi’?
4. 220 V kernewge mo’lshellengen birdey eki lampochka izbe-izbe 220 kernewli tarmaqqa jalg’angan.Ha’rbir lampochka qanday kernew astinda janadi.

Ashiq sabaq Fizika sabag’inan

<< TUTI’NI’WSHI’LARDI’ IZBE-IZ TUTASTI’RI’W >>
8 A KLASS
Fizika pani oqitiwshisi: Abdimuratova S