8. Elektromagnit tebranishlarga oid tajribalarni Multisim dasturida modellashtirish. Reja

8.Elektromagnit tebranishlarga oid tajribalarni Multisim dasturida modellashtirish.
Reja:
1.Multisim dasturida tebranish konturini modellashtirish va tadqiq qilish. 2.So‘nuvchi elektromagnit tebranishlarni modellashtirish va tadqiq qilish.

1.Multisim dasturida tebranish konturini modellashtirish va tadqiq qilish.

Erkin elektromagnit tebranishlar. Tebranish konturi, namoyish tajriba (11.1_Erkin elektromagni tebranishlar).
Ishning maqsadi: Erkin elektromagnit tebranishlarni hosil qilish. Tebranish konturidagi tebranishlar davrining konturdagi kondensator va g‘altakning parametrlariga bog‘liqligini o‘rganish
Virtual elementlar: o‘zgarmas tok manbasi, avtomatik rele, kalitlar, kondensatorlar, induktiv g‘altaklar, ostsillograf.
Ishni bajarish tartibi:
1. «Multisim» dasturini ishga tushiring.
2. Elementlar panelida o‘zgarmas tok manbasi, kalit, kondensator, induktiv g‘altak, ostsillografni toping va ularni ish maydoniga joylashtiring.

Erkin elektromagnit tebranishlar. Tebranish konturi (namoyish tajriba).
Element nomi	Ko‘rini-shi	Elementlar paneli belgisi	Oilasi	Nomlanishi
Doimiy tok manbasi			POWER_SOURCES	DC_POWER
Avtomatik rele			SWITCH	TD_SV1
Kalitlar 2 ta			SWITCH	SPST
Kondensatorlar 2ta			CAPACITOR	100μ 220μ
Induktiv g‘altaklar 2 ta			INDUCTOR	1H 100mH
Ostsillograv			Dastur oynasining o‘ng tominidagi asboblar panelida	Осциллограф

3. Zanjir elementlarini sichqoncha yordamida ulang.

4.Avtomatik releni sozlang: bunda ulanish vaqti 50msec, uzilish vaqti 1ksec qilib o‘rnating. Buning uchun dastur oynasi ishchi maydonida avtomatik rele belgisi ustiga sichqoncha olib borilib chap tugma ikki marta marta bosiladi.





Hosil bo‘lgan oynadan ulanish vaqti 50msec, uzilish vaqti 1ksec qilib o‘rnatiladi va Ok tugmasi bosiladi.
5.Kalitlarni ulab uzush uchun klaviaturadagi biror tugmani biriktirish mumkin. Buning uchun dastur oynasi ishchi maydonida kalit belgisi ustiga sichqoncha olib borilib chap tugma ikki marta marta bosiladi.



Hosil bo‘lgan oynadan siz biriktirishni hohlagan tugma belgilanadi (Odatda avtomatik ravishda
tugmasi (Space) tugmasi biriktirilgan bo‘ladi). Rasmdagi holatda 2 tugmasi biriktirilgan.
6.Ikinchi kalit uchun ham birorta boshqa tugmani biriktiring.
7.Ostsillografni sozlang. Buning uchun dastur oynasi ishchi maydonida ostsillograf belgisi ustiga sichqoncha olib borilib chap tugma ikki marta bosiladi.



Ostsillograf sozlamalarini rasmda ko‘rsatilgandek o‘rnating.
8. Simulyatsiya jarayonini ishga tushiring.

9.Ostsillograf ko‘rsatishlarini kuzating.
10. Kalitlarga o‘rantilgan klaviatura tugmalari (Rasmda 2 va 3 tugmalar) yordamida kondensatorlar va induktiv g‘altaklarni almashtirib ulang va bu paytdagi ostsillograf ko‘rsatishlarida ro‘y beradigan o‘zgarishlarga e’tibor qarating.





11.Simulyatsiya jarayonini to‘xtating.
12.Tebranish konturiga ayni paytda ulangan kondensator sig‘imi C va induktiv g‘altak induktivligi L ning qiymatlarini Tomson formulasiga qo‘yib konturdagi tebranishlar davri va chastotasini aniqlang. Ostsillografda olingan tasvir bilan taqqoslang. Xulosa chiqaring.