8-Mavzu: Ijtimoiy tarmoqlarda axborot xurujlari va taxdidlar. Reja

kompyuter tarmog’i deyiladi. Kompyuetrlarni bog'lashda ikki usul: 

---

Kabel yordamida bog'lash. Bunda koaksial, o'ralgan juftlik kabeli (UTP) yoki 
shisha tolali kabellar yordamida maxsus tarmoq plata yordamida bog'lanadi. 
Simsiz bog'lanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan radio to'lqinlar, 
infraqizil nurlar, WiFi va Bluetooth texnologiyalari yordamida bog'lanadi. 
Simsiz aloqa tarmoqlari
Wi-Fi - Wireless Fidelity - IEEE 802.11 simsiz aloqa standarti. Bino ichida 32 
metrgacha bino tashqarisida 95 metrgacha bo'lgan masofada LHT PKlari tarmoq 
platalari, qurilmalari va ulanish nuqtalari o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi. 
WiMAX - Worldwide Interoperability for Microwave Access – IEEE802.16 
standarti. Bir va ko'p nuqtalar o'rtasida (mobil nuqtalar bilan birgalikda) ma'lumotlarni 
simsiz uzatish texnologiyasi. Ma'lumotlarni uzatish tezligi 70 Mbit/s gacha, masofa 70 
km gacha (masofa uzayishi bilan tezlik pasayadi). 
Ma’lumotlarni uzatish protokollari 
Protokol qoidani belgilaydi. Bu qoida asosida ikkita dastur yoki ikkita 
kompyuter birgalikda harakatlantiradi. Ayrim protokollar ma’lumotlar harakatini 
boshqaradi, ayrimlari xabarlar butunligini tekshiradi, yana birlari esa ma’lumotlarni bir 
formatdan boshqasiga o‘tkazadi. Internet bo‘ylab yuborilgan har bir axborot protokoli 
orqali kamida uch daraja bo‘ylab o‘tadi: 
• tarmoq daraja –xabarni bir joydan ikkinchi joyga yetqazish kuzatib boriladi; 
• transport daraja – bunda uzatiladigan xabarlar butunligi kuzatiladi; 
• amaliy darajada – xabarlarning kompyuter formati kishining ma’lumotni 
qabul qilishi uchun qulay ko‘rinishga o‘zgaradi. 
Internetdagi asosiy protokollar quyidagilardir: 
IPX (Internetwork Packet Exchange) - ishchi stansiyalar bloklar (paket) 
bo‘yicha ma’lumotlar bilan almashishadi va almashish jarayonida tasdiqlash talab 
qilinmaydi. SPX (Sequenced Packet Exchange) - ishchi stansiyalar orasida aloqa 
o‘rnatiladi va bloklar (paket) almashuvi boshlanadi. 
NETBIOS (Network Basic input\output system)- asosiy tarmoqli kiritish-
chiqarish tizimi – tarmoq boʽg‘inidagi, jo‘natish boʽginidagi va aloqa jarayonini 
funksiyalarini bajaradi.