8-Mavzu: Komponentning eritma ustidagi bug’ bosimi

8-Mavzu: Komponentning eritma ustidagi bug’ bosimi.

• Komponentning eritma ustidagi bug’ bosimi.
• Raul va Genri qonunlari.
• Ideal, cheksiz suyultirilgan va real eritmalar uchun Raul va Genri qonunlari.

Eritmalar xaqidq umumiy tushunchalar

• Eritma – bu ikki yoki undan ortiq komponent tashkil topgan gomogen termodinamik barqaror tarkibi o’zgaruvchan sistema.

• Eritmalar tarkibi sifat va miqdori bo’yicha quyidagi parametrlarga bog’liq bo’ladi

• Qaynash temperaturasi Тк

• Kosentratsiya С

• To’yingan bug’ bosmiа РА

• Muzlash emperaturasi Тз

• Eritmalar zarrrachalar o o’lchamiga ko’ra

• Dispers (geterogen kolloid 10-9…10-5 м

• Kolloid kimyo

• chin gomogen r < 10-9 м

• Fizikaviy kimyo

• Qattiq qotishmalar metalergiya

• suyuq

• gaz

• Eritmalar

• Ideal

• Cuyultittilgan

• kosentirlangan

• Eritmalar xossalariga ko’ra.

• Elektrolitmaslar

• Yuqori molekulali birikmalar eritmalari

• Elektrolitlar

• Eritmalarning hosil bo’lish jarayoni o’z-o’zicha boradi va Gibbs energiasi kamayadi (dG<0).
• (gidratlanish hisobiga issiqlik ajraladi)

• Eritma ustdagi to’yingan bug’ bosimi.
• Raul qonuni

• А

• РА0

• А+В

• РА

• РА0 ≠ PА

• РА0 - Erituvchi to’yingan bug’ bosimi

• РА – Eritma ustdagi to’yingan bug’ bosimi

• komponentning eritma ustdagi to’yingan parsial bug’ bosimi
• Pi eritmadag mol ulushiga proporsional Ni :

• (1) – Raul qonuni (1887 г.)

• где Pio – toza i erituvchi to’yingan bug’ bosimi Niж =1.

• Bu mavzuda erituvchiga nisbatan eritmaning termodinamik xossalarini o’zgarishi ko’rib chiqiladi:
• -to’yingan bug’ bosimining pasayishi,
• -qaynash haroratining ortishi,
• -muzlash haroratining pasayishi va
• -osmotik bosim.
• Eritmalarning ularda erigan moddaning tabiatiga emas, uning kontsentratsiyasiga bog’liq bo’lgan xossalari kollegativ xossalari, ya’ni bir-biriga bog’liq xossalar deyiladi. Ular umumiy bitta sabab - erigan modda zarrachalarining soni bilan ifodalanadi.
•  

• Suyultirilgan eritmalarning kollegativ xossalari.

• Erituvchi to’yingan bug’ bosimining pasayishi.
• Raul qonuni (1830-1901) erigan moddaning erituvchining fizik xossalariga ta’siriga oid xisoblanadi.
• Agar usti yopiq idishga toza erituvchi solinsa, bug’lanish va kondensatsiya sodir bo’ladi. Ma’lum vaqtdan so’ng sistemada dinamik muvozanat (G=0) hosil bo’ladi. Ya’ni, suyuqlik sathidan bug’lanayotgan zarrachalar (vaqt birligida) gaz muhitidan suyuqlikka o’tayotgan zarrachalar soniga teng bo’ladi. 

• Suyuqlik bilan muvozanatda turgan bug’ga - to’yingan bug’ bosimi deyiladi

• Н 2 О

• Эфир

• >

• To’yingan bug’ bosim – suyuqlikning bug’ holatga o’tishga intilishidir.
• Toza suyuqlikning to’yingan bug’ bosimi faqat uning tabiatiga bog’liq.
• Suyuqlik molekulalari orasidagi tortishish, ta’sirlashish kuchlari qancha kuchli bo’lsa, uning ustidagi bug’ bosimi shuncha past bo’ladi, va aksincha sust bo’lsa, uning to’yingan bug’ bosimi shuncha yuqori bo’ladi.
• Eritmalarning bug’ bosimi fundamental xossalaridan bo’lib, u eritmalarning bir qancha boshqa xossalarini ifodalaydi, ya’ni eritmalarning boshqa fizik xossalarini o’zgarishiga asosiy sabab – uning bug’ bosimidir. 

• Eritmalarning bug’ bosimini o’rganishda – uchuvchan bo’lmagan, ya’ni oddiy haroratda bug’ xosil qila olmaydigan moddalarni – ya’ni, noelektrolit moddalar eritmalari xossalari bilan tanishib chiqamiz.
• Bunday eritmalarning bug’ bosimi xamma vaqt toza erituvchining to’yingan bug’ bosimidan kam, qaynash haroratidan yuqori, muzlash haroratidan past bo’ladi.
• Bu esa – erigan modda va erituvchi molekulalarining ta’sirlashishiga, erituvchi molekulalarining kamayishiga va erigan modda zarrachalari soniga bog’liq b-di.