Shunday qilib, tabiiy fosfatlarni sulfat kislotali parchalashning xarorat va konsentratsiya sharoitlarini tanlashda kalsiy sulfat modifikatsiyalarining hosil bo‘lishi va bir-biriga aylanishining o‘ziga xosligini e’tiborga olgan holda amalga oshirish lozim. Bu ayniqsa ekstraksion fosfat kislota texnologiyasida muhim ahamiyatga egadir. - Shunday qilib, tabiiy fosfatlarni sulfat kislotali parchalashning xarorat va konsentratsiya sharoitlarini tanlashda kalsiy sulfat modifikatsiyalarining hosil bo‘lishi va bir-biriga aylanishining o‘ziga xosligini e’tiborga olgan holda amalga oshirish lozim. Bu ayniqsa ekstraksion fosfat kislota texnologiyasida muhim ahamiyatga egadir.
- Monokalsiyfosfat suv bilan ta’sirlashib, erkin fosfat kislota va dikalsiyfosfatga parchalanadi:
- Ca(H2PO4)2*H2O + aq = CaHPO4 + H3PO4 + aq
- Parchalanish darajasi tuz va suvning nisbiy miqdoriga bog‘liqdir. Shuning uchun monokalsiyfosfatning eruvchanligi haqida faqatgina shartli fikr yuritish mumkin. Ayni haroratdagi eritmaga ma’lum miqdordagi tuzni o‘tkazish uchun talab etiladigan suvning faqat shunday miqdorigina doimiy hisoblanadi.
12.3 – rasmda turli xil xaroratlardagi CaO – H3PO4 – H2O sistemasida eruvchanlik izotermasi tasvirlangan. Eritmadagi P2O5 konsentratsiyasi ortishi bilan monokalsiyfosfatning eruvchanlik egri chizig‘idagi CaO miqdori kamayadi, dikalsiyfosfatning eruvchanlik egri chizig‘idagi CaO miqdori esa ortadi. - 12.3 – rasmda turli xil xaroratlardagi CaO – H3PO4 – H2O sistemasida eruvchanlik izotermasi tasvirlangan. Eritmadagi P2O5 konsentratsiyasi ortishi bilan monokalsiyfosfatning eruvchanlik egri chizig‘idagi CaO miqdori kamayadi, dikalsiyfosfatning eruvchanlik egri chizig‘idagi CaO miqdori esa ortadi.
- 12.3 – rasm. SaO – R2O5 – N2O sistemasi.
-
Superfosfat. Superfosfatni nisbatan yuqori konsentratsiyali qo‘shaloq superfosfatdan farqlash maqsadida oddiy superfosfat deb ham ataladi. Tabiiy fosfatlar (apatit konsentrati yoki fosforit uni) ni sulfat kislota bilan parchalash orqali superfosfat olinadi. Sulfat kislota miqdori tabiiy fosfatdagi kalsiyni to‘la bog‘lashga ketadigan miqdorga nisbatan shunday hisobda kam olinadiki, buning natijasida quyidagi tenglama bo‘yicha monokalsiyfosfat va kalsiy sulfatning aralashmasi hosil bo‘ladi: - Superfosfat. Superfosfatni nisbatan yuqori konsentratsiyali qo‘shaloq superfosfatdan farqlash maqsadida oddiy superfosfat deb ham ataladi. Tabiiy fosfatlar (apatit konsentrati yoki fosforit uni) ni sulfat kislota bilan parchalash orqali superfosfat olinadi. Sulfat kislota miqdori tabiiy fosfatdagi kalsiyni to‘la bog‘lashga ketadigan miqdorga nisbatan shunday hisobda kam olinadiki, buning natijasida quyidagi tenglama bo‘yicha monokalsiyfosfat va kalsiy sulfatning aralashmasi hosil bo‘ladi:
- 2Ca5(PO4)3F + 7H2SO4 + 3H2O = 3Ca(H2PO4)2*H2O + 7CaSO4 + 2HF.
Do'stlaringiz bilan baham: |
