8-mavzu. Tekislikda to‘G'ri chiziq tenglamalari (2 soat)

Misol. Talab funktsiyasi , P grafikda vertikal o’qi bo’yicha olingan bo’lsa egilish qanday bo’ladi?
Yechish. Agar bo’lsa u xolda _bo’ladi.
Binobarin, egilish -0.4 teng Q koeffitsienti hisoblanadi.
x chiziqli funksiya koeffitsienti nolga teng bo’lsa, egilish xam nol bo’ladi, ya’ni chiziq gorizontal bo’ladi. Misol uchun, y=20 funksiya x ning barcha qiymatlari uchun 20 qiymatini oladi , degan ma’noni anglatadi. Aksincha, egilish vertikal chiziq bo’yicha cheksizga teng. (Ammo y qiymat x ning bir qiymatli funksiyasi sifatida bo’lmaydi )
Talab egilishi va talab elastikligi 2 bo’limda bayon etilgan va yoy egilishi tushuntirilgan.
Talabning egiluvchanligi talab elastiklik egri chizmadan farq qilishi mumkin, aslida elastiklik "o’rtacha " ko’rinish sifatida ishlatiladi. Chiziqning elastikligini biz grafikda muayyan nuqtada egiluvchanligi ko’rish mumkin. Bu " nuqtada talabning elastikligi " deb ataladi va quyidagicha aniqlanadi

P va Q - nuqtada narx va hajmi hisoblanadi. Nuqtadagi egilish chiziqli funksiyaning barcha nuqtalarida bir xil bo’ladi. Bu tenglamani chiziqli bo’lmagan talab funksiyasiga qo’llash 8 bo’limda ko’rsatiadi va izohlanadi.
Misol. Talab grafikida nuqtaviy talab elastikligini hisoblang?

Agar (I )narx nol ,
(II)narx £ 20,
( III ) narx £ 40,
( IV) narx £ 60 bo’lganda .
Yechish. Bu talab jadvali, ilgari 4.9-rasmda ko’rsatilgan. Uning barcha nuqtalarda egilishi ga teng, chunki bu chiziqli funksiya va u x ning koeffisentidir. Q ning qiymatini topish uchun, biz teskari funksiyani topishimiz kerak. Quydagi berilgan shartda
undan 0.2Q=60−P
(I) agar B nuqtada P nol bo’lsa, u holda Q = 300-5 (0) = 300. Shuning uchun, egiluvchanlik nuqtasi
( II) P = 20, u xolda Q = 300-5 (20) = 200 .


( III) P = 40, u xolda Q = 300-5 (40) = 100 .

( IV) agar P = 60 bo’lsa Q = 300-5 (60) = 0 .
Agar Q=0, bo’lsa unda
Demak , ¹


vа to’g’ri chiziqlаr bеrilgаn bo’lsin. Bu to’g’ri chiziqlаr kеsishish nuqtаsi аtrоfidа, birinchi to’g’ri chiziqni sоаt strеlkаsigа tеskаri yo’nаlishdа аylаntirish nаtijаsidа ikkinchi to’g’ri chiziq bilаn ustmа-ust tushgunchа hоsil bo’lgаn burchаk , ikki to’g’ri chiziq оrаsidаgi burchаk dеyilаdi.



To’g’ri chiziqlarning paralellik va perpendikulyarlik shartlari
Agar to’g’ri chiziqlar burchak koeffisentli tenglamalar bilan berilgan bo’lsa, ya’ni ,u hola
- bu to’g’ri chiqlarning perpendikulyarlik sharti ,
- bu to’g’ri chiqlarning paralellik sharti.