8-Mustaqil ish
Download 38.19 Kb.
|
1 2
Bog'liq8-mustaqil ish
|
8-Mustaqil ish Pedagogik testlar, ularning turlari va maqsadi. Pedagogik test mazmuni Test topshiriqlari shakllari. Yopiq va ochiq test topshiriqlari Ta’limda kompyuterlashtirilgan testlar Gomogen testning ishonchliligi va validligi Tеst nima? Tеst-bеrilgan altеrnativjavoblardan to’g’risini tanlash shaklidagi nazorat topshirig`idir. O’quv fani bo’yicha tuziladigan nazorat tеstlari, boshqa o’quv topshiriqlariga o’xshab, to’rt xil elеmеntlardan tarkib topadi; mazmun, maqsad, funksiya,mеtod. Boshqacha aytganda, tеst ma'lum o’quv matеriali asosida tuziladi, bilimlarni nazorat qilish maqsadiga qaratiladi, faoliyatda bilimlarni tеkshirish vazifasini bajaradi, bеrilgan javoblardan to’g’risini yoki eng to’g’risini ajratish mеtodi bilan bajariladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993-yil, 5-fevraldagi «O’zbekiston Respublikasi Oliy o’quv yurtlari uchun talabalarni test usulida qabul qilish to’g’risida»gi Qarori O’zbekistonda MDH davlatlari ichida birinchi bo’lib testdan foydalanishga keng yo’l ochib berdi. Jahon pedagogikasi va psixologiyasida mustahkam o’rin olgan test usuli mamlakatimiz ta`lim tizimida jadallik bilan tadbiq qilinmoqda. Respublika Davlat Test markazining faoliyat ko’rsatayotganligi mamlakatimizda testshunoslikning davlat ahamiyatiga ega bo’lgan masala darajasiga ko’tarilganligining yaqqol dalilidir. Pedagogik testlar AQSH, Niderlandiya, Angliya, Turkiya, Janubiy Koreya, Yaponiya va boshqa ko’pgina mamlakatlarda keng rivoj topdi. Ushbu ro’yxatga asosan turmush darajasi yuqori bo’lgan mamlakatlar kirganligi tasodif emas. Bunda quyidagi zanjirli bog’lanish mavjud: testlarni qo’llash ta`lim sifatiga ijobiy ta`sir ko’rsatadi; ta`lim sifati esa boshqaruv sifati bilan bog’liq; oqilona boshqaruv esa aholi turmush darajasini oshirish uchun zamin yaratadi. 1. Test shakllari va ulardan foydalanish. Testning rivojlanish tarixi va uning ijobiy tomonlari :Test (ingl. - sinov) birinchi marta 1864 yilda Buyuk Britaniyada J.Fisher tomonidan talabalarning bilim darajasini tekshirish uchun qo’llanilgan. Test sinovlarining nazariy asoslarini keyinchalik ingliz psixologi F.Gamelton ishlab chiqdi. Test sinovlari dastlab psixologiya fani doirasida rivojlandi. XX asr boshida esa test sinovlarini ishlab chiqishda psixologik va pedagogik yo’nalishlar birbiridan mustaqil ajrala boshladi. Pedagogik test sinovlari birinchi marta amerikalik psixolog E Torndayk tomonidan yaratilgan. Psixologiya va pedagogikada test sinovlarining rivojlanishi matematik uslublar ham qo’llashni taqozo qildi. Bunday uslublar o’z navbatida testlarni ishlab chiqishga ijobiy ta`sir ko’rsatdi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida test sinovlariga talabalarning o’quv qobiliyatlarini baholash vositasi sifatida qarash ancha kuchaydi. Aynan shu davrdan boshlab test sinovlari ikki asosiy yo’nalish: aqliy (intellektual) rivojlanish darajasini aniqlash testlarini yaratish va qo’llash hamda talabalarning o’qish qobiliyatlarini va bilimlarini baholashga mo’ljallangan pedagogik testlarni yaratish va ulardan foydalanish sohalari rivojlana boshladi. Test tuzuvchilar turli odamlarda ta`sirga javob berish vaqti bir xil emasligini aniqladilar, bu esa odamlarning aqliy qobiliyatlarini o’rganish zarurligi va turli darajadagi testlar yaratish usuli bo’yicha amaliy ishlar olib borish lozimligiga olib keladi. Test sinovlarining asosiy maqsadi: ham o’tilgan darslarni o’zlashtirish darajasi to’g’risida, ham navbatda o’rganilishi lozim bo’lgan dars hajmi to’g’risida o’qituvchiga axborot berish; o’qituvchiga o’qitish uslubini tanlashda yordam berishdan iborat deb hisoblangan. Shuni ta`kidlash lozimki, Amerika maktab direktorlari Assotsiatsiyasi: ” Test sinovi o’tkazmasdan ta`lim berish mantiqsizlikdir” deb hisoblaydilar. Faqat testni qo’llash natijasidagina nazoratdan ta`limga yo’naltirilgan qaytuvchan aloqa haqida fikr yuritish va so’ngra qanday yo’nalishda harakat qilishni bilish mumkin, degan fikrlari ham ma`lumdir. Fransiya parlamenti 1989-yilda ta`limni rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari haqida qonun qabul qildi. Unda xususan, talabalar bilimini xolisona baholash usuli bo’yicha o’qituvchilar majburiy suratda tayyorgarlikdan o’tishlari ko’zda tutiladi: Busiz 1992yildan boshlab Fransiyada o’qituvchilik qilishga ruxsat etilmaydi. Shunisi qiziqki, Fransiya to’qson yillik test an`analariga ega bo’lgan davlatdir. O’tgan asrning 70-yillari oxirida Peterburgdagi Karnegi-Melon universitetining bir guruh sotsial-psixologlari AQSHda test o’tkazishning zamonaviy ahvolini o’rganishga bag’ishlangan maxsus tadqiqot olib bordilar. Aslida, tadqiqotchilarning maqsadi o’quv yurtlaridagi testlarni keng miqyosda qo’llash sabablarini aniqlash edi. Bu tadqiqot natijasida quyidagilar aniqlandi: test sinovi Amerika hayotida chuqur ildiz otgan, hech kim Amerika maktablarida turli xildagi standartlashtirilgan test bo’yicha sinovdan o’tmasdan, boshqacha yo’l bilan bilim olishni davom ettira olmaydi, ishga joylashish, keyinchalik esa yuqori lavozimga ko’tarilish yoki malaka oshirish test bilan chambarchas bog’lanib ketganligi alohida qayd qilindi. Test turlari va test topshiriqlari shakllari Agar testlarni turkumlashda ularning qo’llash maqsadi va vazifalariga asoslanadigan bo’lsak, psixologik testlardan boshqa barcha testlarni quyidagi uch guruhga ajratish mumkin: · intellektual rivojlanish darajasini aniqlovchi testlar; · pedagogik testlar; · muayyan kasbga yaroqlilikni aniqlovchi testlar; Fanning mazmunidan kelib chiqqan holda biz faqat pedagogik test haqida to’xtalamiz. Adabiyotlarda bunday test topshiriqlarining quyidagi shakllari bayon etiladi. -birdan-bir to’g’ri javobi bo’lgan Yopiq topshiriqlar; -bir necha to’g’ri javoblari nazarda tutilgan Yopiq topshiriqlar; bitta so’z (yoki so’zlar) tushirib qoldirilgan gapdan tashkil topgan ochiq topshiriqlar; -to’g’ri ketma-ketlikni aniqlash uchun topshiriqlar; -o’zaro bog’liqlikni (muvofiqlikni) aniqlovchi topshiriqlar; ayrim fanlar bo’yicha bilimlarning chuqurligini aniqlash bo’yicha topshiriqlari; sonni to’ldirishga mo’ljallangan topshiriqlar, bunda sonlar seriyasini topish usulini aniqlash va uni muayyan tartibda belgilash talab qilinadi; -qarama-qarshi munosabatlarni aniqlash testlari; -masalalar echishga qaratilgan (matematik, fizik va b.) topshiriqlar; -chizmalar va sxemalarni tushunishga qaratilgan topshiriqlar; -shakllar nisbatini aniqlashga qaratilgan topshiriqlar; -olingan axborotni o’zlashtirish darajasini aniqlash topshiriqlari; -sinonimlar va antonimlarni farqlashga oid topshiriqlar; -analogiya (aynan o’xshashlik)ga oid topshiriqlar; -o’qilgan matnni tushunishga oid topshiriqlar; -ko’rsatmalarni bajarishga oid topshiriqlar; -bilimdonlikni aniqlashga doir topshiriqlar; -tafakkurni aniqlovchi testlar; -orfografik testlar; -til masalalariga doir topshiriqlar va boshqalar. Mutaxassislik (umumtexnik) fanlardan test topshiriqlari tuzishda Yopiq (bir yoki bir necha to’g’ri javobli), ochiq, muvofiqlikni va to’g’ri ketmaketlikni aniqlashga oid test topshiriqlaridan foydalanish tavsiya etiladi. Bunda bir o’quv maqsadiga erishganlikni turli test topshiriqlari yordamida aniqlash (invariant) testlar tuzish ham maqsadga muvofiqdir. Ochiq topshiriqlar. Agar test topshirig’i matnida, uning tayanch so’zlari yoki gap tushirib qoldirilgan bo’lsa, bunday topshiriq ochiq (tugallanmagan) test deb ataladi. Bu shakldagi testlarda talabalarning bitta, ikkita so’zdan iborat qisqa va aniq javob berishlari taxmin qilinadi. Bu haqda testga ilova qilingan yo’llanmada bayon etish kerak. Blankaning bo’sh joyida javob uchun zarur bo’lgan joy qoldiriladi. Masalan, «Test tushunchasi» ____yilda _________ tomonidan birinchi marta ishlatilgan. Yopiq topshiriqlar. Bunday topshiriq savoldan va bir necha javoblardan iborat bo’ladi, bu javoblardan biri to’g’ri, qolganlari to’g’riga o’xshash, biroq noto’g’ri bo’ladi. Taklif qilinadigan javoblar soni ikkitadan beshtagacha va bundan ko’proq bo’lishi mumkin. Sinovdan o’tuvchining tanlagan javobiga ko’ra, test topshirig’i tegishli ikkita kod: 1 yoki 0 bilan kodlanib, so’ngra shu holda EHMga kiritiladi. 1. Bilimlarni test bilan nazorat qilish adolatliligi an’anaviy shakllar bilan taqqoslanganda: a) ortadi. b) pasayadi. 2. Bilimlarni har qanday vaqt oraligida oshishiga baho berish imkonini beradigan nazorat turi: a) odatdagi b) testli. «Ha» va «yo’q» degan ikkita javobli Yopiq test topshiriqlari ustida alohida to’xtalib o’tish lozim. Ba’zi bir topshiriqlar ularning javoblari ikki xil ma`noni bildiradigan qilib bayon etilishi mumkin. Masalan: Siz testlar qo’llanishini xush ko’rasizmi? - Ha (xush ko’raman). Yo’q (xush ko’rmayman). Bunday hollarda javoblar uchun «to’g’ri» va «noto’g’ri» so’zlarni ishlatish maqsadga muvofiqdir.Masalan: Yopiq test topshiriqlari bilimlarni kompyuterdan foydalanib nazorat qilishga qulay. Testlarning ikkita asosiy turi mavjud: an'anaviy va noan'anaviy. Sinov tarkibi, yaxlitligi va tuzilishiga ega. U topshiriqlar, ularni qo'llash qoidalari, har bir topshiriqni bajarish uchun belgilar va test natijalarini sharhlash bo'yicha tavsiyalardan iborat. Testning yaxlitligi vazifalarning o'zaro bog'liqligini, ularning umumiy o'lchanadigan omilga tegishliligini anglatadi. Har bir test topshirig'i o'ziga yuklangan rolni bajaradi va shuning uchun ularning hech biri o'lchov sifatini yo'qotmasdan sinovdan o'chirilmaydi. Testning tuzilishi topshiriqlarning bir-biri bilan bog'lanishi orqali shakllanadi. Asosan, bu faktoriy tuzilma deb ataladi, unda har bir topshiriq umumiy mazmun va test natijalarining umumiy o'zgarishi orqali boshqalar bilan bog'liq. An'anaviy test kamida uchta tizimning birligidir: Ortib borayotgan qiyinchilikning rasmiy vazifalar tizimi; Subyektlarning vazifalari va natijalarining statistik xarakteristikalari. An'anaviy pedagogik testni ikkita muhim ma'noda ko'rib chiqish kerak: - pedagogik o'lchov usuli sifatida va testni qo'llash natijasi sifatida. Ajablanarlisi shundaki, rus tilidagi matnlar usulning ma'nosiga qaratiladi, G'arb mualliflarining aksariyat asarlarida test tushunchasi ko'proq natijalar ma'nosida ko'rib chiqiladi. Shu bilan birga, bu ikkala ma'no ham testni turli tomonlardan tavsiflaydi, chunki test ham metod sifatida, ham pedagogik o'lchov natijasi sifatida tushunilishi kerak. Biri ikkinchisini to'ldiradi. Test, usul sifatida, testning o'zi sifatini va turli darajadagi tayyorgarlik sub'ektlarini o'lchashni baholash sifatini tasdiqlovchi natijalarsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. An'anaviy testning yuqoridagi ta'rifida bir nechta g'oyalar ishlab chiqilgan. Birinchi fikr shundan iboratki, test oddiy to‘plam yoki savollar, topshiriqlar va boshqalar to‘plami sifatida emas, balki “topshiriqlar tizimi” tushunchasi sifatida qaraladi. Bunday tizim har qanday to'plam bilan emas, balki testni elementar vazifalar to'plamidan va boshqa pedagogik nazorat vositalaridan ajratib turadigan yangi integrativ sifatning paydo bo'lishiga sabab bo'ladigan tizim tomonidan shakllantiriladi. Ko'p mumkin bo'lgan tizimlardan eng yaxshisi test sifati nisbatan ko'proq darajada namoyon bo'ladigan integral to'plam tomonidan shakllantiriladi. Bundan tizimni tashkil etuvchi ikkita asosiy omildan birinchisini - yaxlitlikni shakllantiruvchi test topshiriqlarining eng yaxshi tarkibini ajratib ko'rsatish g'oyasi kelib chiqadi. Shunga asoslanib, eng qisqa ta'riflardan birini berish mumkin: test - bu eng yaxshi uslubiy yaxlitlikni tashkil etuvchi vazifalar tizimi. Testning yaxlitligi - bu testni rivojlanayotgan tizim sifatida tashkil etuvchi vazifalarning barqaror o'zaro ta'siri. Ikkinchi fikr shundan iboratki, testning bu ta’rifi testni tekshirish, sinovdan o‘tkazish, sinovdan o‘tkazishning oddiy vositasi sifatida ko‘rib chiqish kabi chuqur ildiz otgan an’anadan uzoqlashadi. Har qanday test sinov elementini o'z ichiga oladi, hammasi ham unga qisqartirilmaydi. Chunki test ham tushuncha, mazmun, shakl, natijalar va talqin - asoslash kerak bo'lgan hamma narsadir. Bu testning pedagogik o'lchovning sifatli vositasi ekanligini anglatadi. Nazariya qoidalariga muvofiq, test ballari fanlarning aniq bahosi emas. Ular faqat ushbu qiymatlarni ma'lum bir aniqlik bilan ifodalaydi, deyish to'g'ri. An’anaviy test haqidagi ta’rifimizda ishlab chiqilgan uchinchi g‘oya yangi tushuncha – testning samaradorligini kiritish bo‘lib, ilgari testlar bo‘yicha adabiyotlarda testlarni tahlil qilish va yaratish mezoni sifatida ko‘rib chiqilmagan. An'anaviy testning etakchi g'oyasi eng ko'p talabalarning bilimlarini qisqa vaqt ichida, tez, samarali va eng kam xarajat bilan minimal miqdordagi topshiriqlar bilan solishtirishdir. Aslida, bu bilimlarni nazorat qilish sohasidagi pedagogik faoliyatning samaradorligi g'oyasini aks ettiradi. Men hech kim yo'q va bu fikrning o'ziga e'tiroz bildirishga hojat yo'q deb o'ylashni istardim. O'qituvchimiz oydinlik kiritsa o'quv materiali chet ellik hamkasbidan ham yomon emas, keyin zarur bilimlarni tekshirish yaxshi, barcha talabalar uchun, o'rganilgan barcha materiallar uchun u bilimlarni nazorat qilishning insoniy shakliga qodir emas. U jismoniy jihatdan bunga qodir emas. Yumshoq qilib aytganda, noto'g'ri ijtimoiy siyosat tufayli o'qituvchilarimizning maoshi uzoq vaqt davomida yaxshi o'qitish uchun zarur bo'lgan jismoniy energiya sarfini qoplashni to'xtatdi, aqliy energiyaning ko'payishi haqida gapirmasa ham bo'ladi. to'xtovsiz fikrlash orqali amalga oshiriladi va non izlash bilan band emas. Adabiyotlarda ta'kidlanganidek, mamlakatimizda malakali ishchi ish haqi darajasidan uch-to'rt baravar kamroq oladi, undan ortiq normal hayot buziladi va mehnat salohiyatining yo'q qilinishi boshlanadi. Adabiyotda test ta'riflariga qo'shilish qiyin yoki imkonsiz bo'lgan yuzlab misollar mavjud bo'lsa-da, bu umuman shuni anglatmaydi. bu ta'rif an'anaviy test - yakuniy haqiqat. Boshqa barcha tushunchalar singari, u doimiy takomillashtirishga muhtoj. Bu muallifga pedagogik testning boshqa taniqli tushunchalariga qaraganda ancha asosli ko'rinadi. Biroq, kontseptsiyalarni takomillashtirish istagi mutlaqo normal hodisa bo'lib, normal rivojlanayotgan amaliyot va fan uchun zarurdir. Sinovning boshqa ta'riflarini berish yoki mavjudlariga e'tiroz bildirish uchun konstruktiv urinishlar har doim foydalidir, ammo bizda aynan shu narsa etishmaydi. An'anaviy testlar bir hil va heterojen testlarni o'z ichiga oladi. Bir hil test - bu murakkablik, o'ziga xos shakl va ma'lum mazmunga ega bo'lgan vazifalar tizimi - tuzilmani baholash va talabalarning tayyorgarlik darajasini o'lchash uchun ob'ektiv, sifatli va samarali usul maqsadida yaratilgan tizim. bitta ilmiy intizom. Bir hil testning asosiy ta'rifi an'anaviy test bilan bir xil ekanligini tushunish oson. Bir hil testlar boshqalarga qaraganda tez-tez uchraydi. Pedagogikada ular bitta o'quv fanida yoki bitta bo'limda, masalan, hajmda bilimlarni nazorat qilish uchun yaratilgan akademik intizom fizika kabi. Bir hil pedagogik testda boshqa xususiyatlarni ochib beradigan topshiriqlardan foydalanishga yo'l qo'yilmaydi. Ikkinchisining mavjudligi pedagogik testning intizomiy tozaligi talabini buzadi. Axir, har bir test oldindan belgilangan narsani o'lchaydi. Masalan, fizika fanidan testda ma’lum fan bo’yicha fanlarning bilim, ko’nikma, malaka va tasavvurlarini o’lchaydi. Bunday o'lchashning qiyinchiliklaridan biri shundaki, jismoniy bilim matematik bilimlar bilan adolatli bog'liqdir. Shuning uchun fizika testida fizikaviy topshiriqlarni yechishda qo'llaniladigan matematik bilimlar darajasi mutaxassislik bilan belgilanadi. Qabul qilingan darajadan oshib ketish natijalarning noto'g'riligiga olib keladi; ular oshib ketganda, ikkinchisi tobora ko'proq fizika bilimiga emas, balki boshqa fan bo'lgan matematika bilimiga bog'liq bo'la boshlaydi. Yana bir muhim jihat - ba'zi mualliflarning testlarga bilim sinovini emas, balki jismoniy muammolarni hal qilish qobiliyatini kiritish istagi va shu bilan fizikadagi tayyorgarlikni o'lchashda intellektual komponentni jalb qilishdir. Heterojen test - bu murakkablik, o'ziga xos shakl va ma'lum mazmunga ega bo'lgan vazifalar tizimi - tuzilmani baholash va talabalarning tayyorgarlik darajasini o'lchash uchun ob'ektiv, sifatli va samarali usul maqsadida yaratilgan tizim. bir qancha ilmiy fanlar. Ko'pincha bunday testlar intellektual rivojlanish darajasini baholash uchun psixologik vazifalarni ham o'z ichiga oladi. Odatda, heterojen testlar maktab bitiruvchisini har tomonlama baholash, ishga kirishda shaxsni baholash va universitetlarga kirish uchun eng tayyor abituriyentlarni tanlash uchun qo'llaniladi. Har bir heterojen test bir hil testlardan iborat bo'lganligi sababli, test natijalarini sharhlash har bir test topshiriqlariga javoblarga ko'ra amalga oshiriladi (bu erda ular shkala deb ataladi) va bundan tashqari, ballarni umumlashtirishning turli usullari orqali urinishlar amalga oshiriladi. predmetning tayyorgarligiga umumiy baho berish. Eslatib o'tamiz, an'anaviy test - bu bir xil topshiriqlarga, bir vaqtning o'zida, bir xil sharoitda va bir xil baholash bilan javob beradigan sub'ektlarni diagnostika qilish usuli. Ushbu yo'naltirilganlik bilan o'zlashtirilgan o'quv materialining aniq hajmi va tuzilishini aniqlash vazifalari, zaruratga qarab, orqaga o'tadi. Sinovda shunday minimal etarli miqdordagi vazifalar tanlanadi, bu majoziy ma'noda "kim nimani biladi" emas, balki "kim ko'proq biladi" ni nisbatan aniq aniqlash imkonini beradi. Test natijalarini sharhlash asosan testologiya tilida o'rtacha arifmetik, rejim yoki mediana va foizli me'yorlar deb ataladigan bo'lib, test ob'ektlarining necha foizi test natijalariga qaraganda yomonroq ekanligini ko'rsatadigan testologiya tilida amalga oshiriladi. uning test balli bilan tahlil qilish uchun olingan har qanday test mavzusi. Bunday talqin me'yoriy yo'naltirilgan deb ataladi. Bu erda xulosa reyting bilan to'ldiriladi: vazifalar mavzu reytingi bo'yicha bilimlar to'g'risidagi xulosalarga javob beradi, mavzuning o'rni yoki darajasi haqidagi xulosa sifatida tushuniladi. Integratsiya testlari. Integratsion testni integrativ tarkib talablariga javob beradigan topshiriqlar tizimi, test shakli, ta'lim muassasasi bitiruvchisining tayyorgarligini umumlashtirilgan yakuniy tashxislashga qaratilgan vazifalarning ortib borayotgan murakkabligidan iborat test deb atash mumkin. Diagnostika to'g'ri javoblari ikki yoki undan ortiq o'quv fanlari bo'yicha integrallashgan (umumlashtirilgan, aniq o'zaro bog'liq) bilimlarni talab qiladigan bunday vazifalarni taqdim etish orqali amalga oshiriladi. Bunday testlarni yaratish faqat bir qator o‘quv fanlari bo‘yicha bilimga ega bo‘lgan, o‘quv jarayonida fanlararo aloqadorlikning muhim rolini tushunadigan, to‘g‘ri javoblari talabalardan turli fanlar bo‘yicha bilimga ega bo‘lishni talab qiladigan topshiriqlarni tuza oladigan o‘qituvchilarga beriladi. va bunday bilimlarni qo'llash qobiliyati. Integral testdan oldin integral ta'limni tashkil etish amalga oshiriladi. Afsuski, darslarni o'tkazishning hozirgi mavjud sinf-dars shakli, o'quv fanlarining haddan tashqari bo'linishi, alohida fanlarni o'qitish an'anasi (umumlashtirilgan kurslar o'rniga) bilan birgalikda o'quv jarayoniga integratsiyalashgan yondashuvni joriy etishga to'sqinlik qiladi. uzoq vaqtga tayyorligi haqida. Integratsion testlarning heterojen testlardan ustunligi har bir topshiriqning ko'proq ma'lumotli mazmunida va kamroq miqdordagi topshiriqlardadir. Ta'lim darajasi va o'rganiladigan fanlar soni ortishi bilan integrativ testlarni yaratish zarurati ortadi. Shuning uchun bunday testlarni yaratishga urinishlar asosan qayd etilgan o'rta maktab. O'quvchilar va talabalarning yakuniy davlat attestatsiyasining ob'ektivligi va samaradorligini oshirish uchun integral testlar ayniqsa foydalidir. Integrativ testlarni yaratish metodologiyasi an'anaviy testlarni yaratish metodologiyasiga o'xshaydi, vazifalar mazmunini aniqlash bo'yicha ishlar bundan mustasno. Integrativ testlar mazmunini tanlash uchun ekspert usullaridan foydalanish majburiydir. Buning sababi, faqat mutaxassislar topshiriqlar mazmunining test maqsadlariga muvofiqligini aniqlashlari mumkin. Ammo, birinchi navbatda, mutaxassislarning o'zlari ta'lim maqsadlari va ma'lum narsalarni o'rganish to'g'risida qaror qabul qilishlari muhim bo'ladi. ta'lim dasturlari, va keyin asosiy masalalar bo'yicha o'zaro kelishib, imtihonga faqat tayyorlikning umumiy tuzilmasidagi alohida elementlarning ahamiyatini tushunishdagi farqlarni qoldiradi. Asosiy masalalar bo'yicha muvofiqlashtirilgan, tanlangan xorijiy adabiyot bo'yicha mutaxassislar tarkibi ko'pincha hay'at hisoblanadi. Yoki so'nggi so'zning ma'nosidagi farqlarni hisobga olsak, rus tilida bunday kompozitsiyani vakillik ekspert guruhi deb atash mumkin. Guruh tegishli testni yaratishda qo'llaniladigan yondashuvni munosib tarzda ifodalash uchun tanlangan. adaptiv testlar. Moslashuvchan nazoratning maqsadga muvofiqligi an'anaviy testlarni ratsionalizatsiya qilish zaruratidan kelib chiqadi. Har bir o'qituvchi yaxshi tayyorgarlik ko'rgan o'quvchiga oson va juda oson topshiriqlar berish shart emasligini tushunadi. Chunki to'g'ri qaror qabul qilish ehtimoli juda yuqori. Bundan tashqari, engil materiallar sezilarli rivojlanish salohiyatiga ega emas. Nosimmetrik tarzda, noto'g'ri qaror qabul qilish ehtimoli yuqori bo'lganligi sababli, zaif o'quvchiga qiyin vazifalarni berish mantiqiy emas. Ma'lumki, qiyin va juda qiyin vazifalar ko'plab o'quvchilarning o'quv motivatsiyasini pasaytiradi. Vazifalarning murakkabligi va bilim darajasining o'lchovi bir o'lchovda taqqoslanadigan o'lchovni topish kerak edi. Bu o'lchov pedagogik o'lchovlar nazariyasida topilgan. Daniyalik matematik G.Rask bu o'lchovni "logit" so'zi deb atagan. Kompyuterlar paydo bo'lgandan so'ng, bu chora o'quvchilarning javobiga qarab, berilgan topshiriqlarning qiyinligi va sonini tartibga solish usullaridan foydalanadigan moslashuvchan bilimlarni boshqarish metodologiyasining asosini tashkil etdi. Agar javob muvaffaqiyatli bo'lsa, kompyuter keyingi vazifani qiyinroq tanlaydi, agar muvaffaqiyatsiz bo'lsa, keyingi vazifa oson. Tabiiyki, bu algoritm barcha topshiriqlarni dastlabki sinovdan o'tkazishni, ularning qiyinlik o'lchovini aniqlashni, shuningdek, vazifalar banki va maxsus dasturni yaratishni talab qiladi. Tayyorlik darajasiga mos keladigan topshiriqlardan foydalanish o'lchovlarning aniqligini sezilarli darajada oshiradi va individual sinov vaqtini taxminan 5-10 minutgacha kamaytiradi. G'arb adabiyotida adaptiv testning uchta varianti mavjud. Birinchisi piramida testi deb ataladi. Dastlabki baholashlar bo‘lmaganda barcha fanlarga o‘rtacha qiyinlikdagi topshiriq beriladi va shundan keyingina javobga qarab har bir fanga osonroq yoki qiyinroq topshiriq beriladi; har bir qadamda qiyinchilik shkalasini yarmiga bo'lish qoidasidan foydalanish foydalidir. Ikkinchi variantda nazorat test predmeti uchun istalgan qiyinchilik darajasidan, bilimning haqiqiy darajasiga bosqichma-bosqich yondashishdan boshlanadi. Uchinchi variant - sinov qiyinchilik darajalariga bo'lingan vazifalar banki orqali amalga oshirilganda. Shunday qilib, adaptiv test har bir topshiriqning qiyinligi va farqlash qobiliyati parametrlari oldindan ma'lum bo'lgan avtomatlashtirilgan test tizimining bir variantidir. Ushbu tizim qiziqish vazifalarining xususiyatlariga muvofiq tartiblangan vazifalarning kompyuter banki shaklida yaratilgan. Moslashuvchan test topshiriqlarining eng muhim xususiyati ularning empirik tarzda olingan qiyinchilik darajasidir, ya'ni har bir topshiriq bankka kirishdan oldin qiziqish kontingentining etarlicha ko'p sonli tipik talabalarida empirik tarzda sinovdan o'tkaziladi. Bu erda "qiziqish kontingenti" so'zi fanda ma'lum bo'lgan yanada qat'iyroq "umumiy aholi" tushunchasining ma'nosini ifodalash uchun mo'ljallangan. Moslashuvchan maktabning ta'lim modeli E.A. Yamburg, asosan moslashuvchan o'rganish va moslashuvchan bilimlarni boshqarishning umumiy g'oyalaridan kelib chiqadi. Bu yondashuvning kelib chiqishini tabiiy va insonparvarlik tarbiyasi g‘oyalari birlashtirgan Komenskiy, Pestalotsi va Distervegning pedagogik asarlaridan topish mumkin. Ularning pedagogik tizimlarining markazida shogird turardi. Misol uchun, A. Distervegning bizga kam ma'lum bo'lgan "Didaktik qoidalar" asarida quyidagi so'zlarni o'qish mumkin: "Tabiatga ko'ra o'rgating ... Bo'shliqlarsiz o'rgating ... O'quvchi to'xtagan joydan dars berishni boshlang. .. Ta'lim berishni boshlashdan oldin, siz chiqish nuqtasini o'rganishingiz kerak ... Talaba qayerda to'xtaganini bilmasdan, uni munosib ravishda o'rgatish mumkin emas. Talabalarning real bilim darajasidan xabardor emasligi va ularning taklif etilayotgan bilimlarni o‘zlashtirish qobiliyatidagi tabiiy farqlar ta’limni individuallashtirish tamoyiliga asoslangan adaptiv tizimlarning paydo bo‘lishining asosiy sababi bo‘ldi. Ushbu tamoyilni an'anaviy sinf shaklida amalga oshirish qiyin. Birinchi kompyuterlar paydo bo'lgunga qadar, adaptiv ta'limga yaqin bo'lgan eng mashhur tizim "To'liq o'rganish tizimi" deb nomlangan. Mezonlarga asoslangan testlar. Mezonga yo'naltirilgan yondashuv bilan har bir o'quvchining ta'lim yutuqlarini o'zlashtirish uchun rejalashtirilgan bilim, ko'nikma yoki qobiliyatlar miqdori bilan solishtirish uchun testlar tuziladi. Bunda u yoki bu talabalar namunasi emas, balki talqin qiluvchi ma'lumot doirasi sifatida mazmunning ma'lum bir sohasi qo'llaniladi. Shu bilan birga, asosiy e'tibor o'quvchining boshqalar fonida qanday ko'rinishiga emas, balki nima qila olishi va nima bilishiga qaratiladi. Mezonlarga yo'naltirilgan yondashuvda ham qiyinchiliklar mavjud. Qoida tariqasida, ular test mazmunini tanlash bilan bog'liq. Mezonlarga asoslangan yondashuv doirasida test nazorat qilinadigan kursning butun mazmunini yoki hech bo'lmaganda ushbu to'liq hajm sifatida qabul qilinishi mumkin bo'lgan narsalarni aks ettirishga harakat qiladi. Topshiriqlarni to'g'ri bajarish foizi tayyorgarlik darajasi yoki dars mazmunining umumiy hajmini o'zlashtirish darajasi sifatida hisoblanadi. Albatta, mezonlarga yo'naltirilgan yondashuv doirasida oxirgi talqin qilish uchun barcha sabablar mavjud, chunki test shartli ravishda 100% qabul qilinishi mumkin bo'lgan hamma narsani o'z ichiga oladi. Mezonlarga yo'naltirilgan testlar juda ko'p vazifalarni qamrab oladi. Xususan, ular har bir o‘quvchining alohida va bir guruh talabalarning o‘quv yutuqlari to‘g‘risida to‘liq va xolis ma’lumotlarni to‘plashga yordam beradi; talabaning bilim, ko‘nikma va malakalarini davlatda belgilangan talablar bilan solishtirish ta'lim standartlari; rejalashtirilgan tayyorgarlik darajasiga erishgan talabalarni tanlash; individual o'qituvchilar va o'qituvchilar guruhlarining kasbiy faoliyati samaradorligini baholash; turli o'quv dasturlari samaradorligini baholash. Kontentli yondashuvga urg'u berish umuman pedagogik testga foydali ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bunday yondashuv, masalan, joriy nazoratda test ballarini sharhlashda foyda keltiradi. Talaba o'zining boshqalar fonida qanday ko'rinishi haqida emas, balki fan bo'yicha tayyorgarlik darajasiga qo'yilgan talablar bilan taqqoslaganda nima qila olishi va nimani bilishi haqida ma'lumot oladi. Albatta, bunday talqin, qoida tariqasida, kundalik o'quv jarayonida talabalarning bilimlarini joriy nazorat qilish bilan yuzaga keladigan natijalarni normalarga bog'lash bilan kombinatsiyani istisno qilmaydi. Bunda test o‘rganish bilan uzviy bog‘lanib, talabaga yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan qiyinchiliklarni aniqlashga, shuningdek, o‘quv materiali mazmunini o‘z vaqtida o‘zlashtirishdagi xatolarni tuzatishga yordam beradi. Test mazmunining aniqligi pedagogik o’lchov predmetini tashkil qiladi. Bir hil testda, barcha test topshiriqlari bilimlarni boshqa fan bo'yicha emas, balki ma'lum bir o'quv fanida sinab ko'rishiga ishonch hosil qilish haqida savol tug'iladi. Ko'pincha shunday bo'ladiki, ba'zi topshiriqlarga to'g'ri javob berish nafaqat qiziqish fanini, balki bir qator boshqa, odatda bog'liq va oldingi o'quv fanlarini ham bilishni talab qiladi. Ularning yaqinligi va bog'liqligi o'lchanadigan bilimning predmetini aniq aniqlashni qiyinlashtiradi. Masalan, fizikaviy hisob-kitoblarda juda ko'p matematik bilimlardan foydalaniladi va shuning uchun fizik bilimlar tizimiga odatda fizik masalalarni yechishda qo'llaniladigan matematika kiradi. Matematik hisob-kitoblardagi muvaffaqiyatsizlik jismoniy test topshiriqlariga javob berishda muvaffaqiyatsizlikka olib keladi. Mavzu matematik xatolarga yo'l qo'ygan bo'lsa-da, mos ravishda fizikani bilmaslik uchun salbiy ball beriladi. Agar bunday test to'g'ri hal qilish uchun juda ko'p jismoniy bilimlarni emas, balki murakkab hisob-kitoblarni bajarish qobiliyatini talab qiladigan ko'plab vazifalarni o'z ichiga olsa, bu fizika testining noto'g'ri belgilangan mazmuniga misol bo'lishi mumkin. Bir o’quv fanining bilimlari bilan boshqa fanning bilimlari bilan kesishuvi qanchalik kichik bo’lsa, testda o’quv fanining mazmuni shunchalik aniq ifodalanadi. Boshqa barcha testlarda ham kontentning aniqligi talab qilinadi. Heterojen testda bunga bitta o'quv fanidan topshiriqlarni alohida shkalaga aniq ajratish orqali erishiladi. Shu bilan birga, ko'pincha faqat bitta emas, balki ikki, uch yoki undan ko'p miqyosda yaxshi ishlaydigan vazifalar mavjud. Har qanday test topshirig'ida topshiriqning javobi aniq nima deb hisoblanishi, to'g'ri javob qay darajada to'liq bo'lishi kerakligi oldindan aniqlanadi. Kontseptsiyani unga kiritilmagan elementlarni sanab o'tish orqali aniqlashga yo'l qo'yilmaydi. 2. Vazifalar mazmunining izchilligi bir xil fikrga nisbatan uni tasdiqlovchi ham, inkor etuvchi ham hukmlar kelib chiqmasligini talab qiladi. Testning bitta topshirig'iga ikkita eksklyuziv javobning mavjudligiga yo'l qo'yilmaydi. Agar sub'ektlarga "To'g'ri javobning raqamini aylantiring" ko'rsatmasi berilsa va javoblardan birida to'g'ri javob yo'q deb aytilsa, bu test tuzuvchisining fikrlashidagi nomuvofiqlikning namunasidir. Ba'zi testlarda topshiriq mazmuniga umuman aloqador bo'lmagan javoblar mavjud. Bunday javoblar sub'ektlar tomonidan juda oson xato deb tan olinadi va shuning uchun test samarasiz bo'lib chiqadi. Samaradorlikni oshirish uchun test ob'ektlarning odatiy namunasida oldindan sinovdan o'tkaziladi. Va agar topshiriqlarga bunday javoblar sub'ektlar umuman tanlamaganligi aniqlansa, bunday javoblar testdan olib tashlanadi. Chunki ular bilmagan sub'ektlarning e'tiborini to'g'ri javobdan chalg'itish uchun mo'ljallangan chalg'ituvchi deb ataladigan funktsiyani bajarmaydi. Bundan tashqari, bunday chalg'ituvchilar test uchun zararli, chunki ular o'lchovlarning aniqligini kamaytiradi (lekin bu haqda ko'proq maqolalarda test ishonchliligi masalalari ko'rib chiqiladi). 3. Test topshiriqlari mazmunining asosliligi ularda haqiqatga asos borligini bildiradi. Haqiqiylik test topshiriqlarining u yoki bu matni foydasiga keltirilishi mumkin bo'lgan dalillar bilan bog'liq. Tuzilgan vazifaning to'g'riligi foydasiga ishonchli dalillar bo'lmasa, u hech qanday bahona bilan testga kiritilmaydi. Agar ekspert muhokamasi jarayonida kamida bitta qarama-qarshilik yuzaga kelsa yoki ushbu bayonot noaniq yoki yolg'on bo'lib chiqishi mumkin bo'lgan shartga yo'l qo'yilsa, xuddi shunday bo'ladi. Test mazmunining haqiqiyligi g'oyasi oldingi maqolada aytib o'tilganidek, test topshiriqlarining mazmunli to'g'riligi printsipi bilan chambarchas bog'liq. Eslatib o'tamiz, test faqat o'quv fanining ob'ektiv to'g'ri bo'lgan mazmunini o'z ichiga oladi va ba'zi bir oqilona dalillarga ega. Shunga ko'ra, fanda juda maqbul bo'lgan munozarali fikrlarni test topshiriqlari tarkibiga kiritish tavsiya etilmaydi. Test topshiriqlari mazmunining haqiqatga mos kelmasligi ularni shakllantirishning noto'g'riligidan farq qiladi. Haqiqatsizlik, yuqorida ta'kidlanganidek, tegishli javob bilan belgilanadi, noto'g'ri tuzilgan topshiriq esa to'g'ri va noto'g'ri javoblarni keltirib chiqarishi va hatto hayratga tushishi mumkin. Bunga bir nechta to'g'ri yoki shartli ravishda to'g'ri javoblarni keltirib chiqaradigan noto'g'ri yoki noaniq shakllangan vazifalar ham kiradi. Demak, qo'shimcha haqiqat shartlarini kiritish zarurati tug'iladi, bu esa vazifaning o'zini uzaytiradi va uning semantikasini murakkablashtiradi. So'zning noto'g'riligi odatda tajribali mutaxassis o'qituvchilar bilan topshiriqlar mazmunini muhokama qilish jarayonida aniqlanadi. Bunday munozaraning muvaffaqiyati, agar faqat konstruktiv va xushmuomalalik bilan hukm chiqarishga ruxsat berilgan tegishli madaniy muhit yaratilgan bo'lsa, mumkin. Afsuski, tajriba bizni bu tez-tez sodir bo'lmasligiga ishontirmoqda. Shu bilan birga, faqat ishlab chiquvchilar va mutaxassislar tomonidan materiallarni birgalikda va do'stona muhokama qilish test mazmuni uchun eng yaxshi variantlarni izlash muhitini yaratishi mumkin. Bu qidiruv deyarli cheksizdir va yakuniy haqiqat yo'q. Topshiriq shakli va tekshirilayotgan bilim, ko'nikma, malakalar turining nisbati Oldingi maqolalarda aytib o'tilganidek, sinov maqsadlarida bilimlarni uch turga bo'lish mumkin: taklif qilingan, olingan va sinovdan o'tgan. Endi bu masalani biroz batafsilroq ko'rib chiqamiz. Taklif etilayotgan bilimlar talabalarga o'quv dasturining asosiy qismini aks ettiruvchi darslik, materiallar, matnlar, ma'ruzalar, hikoyalar va boshqalar shaklida beriladi. Ushbu bilimlar, qo'shimcha ravishda, topshiriqlar tizimida shakllantiriladi, unga ko'ra talabalar o'zlarining tayyorgarlik darajasini tekshirishlari mumkin. Talabalarning o'zlashtirgan bilimlari, odatda, o'quvchilarning bilish faolligiga qarab, ko'proq yoki kamroq taklif qilinadigan bilimlarning faqat bir qismidir. Kompyuterda o'qitishning rivojlanishi bilan olingan bilimlar miqdori taklif qilingan bilimlar miqdoridan oshib ketishi uchun sharoitlar paydo bo'ldi. Bu o'quvchilarni jahon ta'lim makoniga ommaviy ravishda jalb qilish imkoniyatlari bilan bog'liq yangi holat bo'lib, unda bilim olish jarayonida vazifalarning etakchi roli allaqachon yaxshi tushunilgan. Ta'lim vazifalarini hal qilish o'rganishni, o'quvchilarning o'z faoliyatini faollashtirishning asosiy rag'batidir. Ushbu faoliyat o'qituvchi bilan ishlash shaklida, guruhda yoki mustaqil ravishda amalga oshirilishi mumkin. Adabiyotda keng tarqalgan assimilyatsiya darajalari haqidagi dalillar faqat olingan bilimlarga tegishli. Tekshirilayotgan bilimlar hujjatning asosiy mazmunini tashkil qiladi, bilimlarni nazorat qilishning tanlangan shakliga qarab imtihon yoki test dasturi deb atash mumkin. Tekshirilgan bilimlarning asosiy xususiyati ularning dolzarbligi bo‘lib, bu fanlarning test vaqtida qo‘llanilgan vazifalarni echish uchun bilimlarni amaliy qo‘llashga tayyorligini bildiradi. Oliy ta’limda bir xil xususiyat ba’zan bilim samaradorligi deb ataladi. Maktab o'quvchilari va abituriyentlarni sinovdan o'tkazish jarayonida odatda operativ xotirada bo'lgan, ma'lumotnomalar, lug'atlar, xaritalar, jadvallar va boshqalarga murojaat qilishni talab qilmaydigan bilimlar tekshiriladi. Tekshirilayotgan bilimlar qatorida talabalar tomonidan majburiy o'zlashtirilishi va keyinchalik boshqaruv organi tomonidan ekspert tomonidan tanlab olingan va tasdiqlangan topshiriqlar, topshiriqlar va boshqa nazorat materiallari tizimi orqali ta'lim organlari tomonidan nazorat qilinishi kerak bo'lgan normativ bilimlarni ajratib ko'rsatish mumkin. Tanlovli topshiriqlarda (yoki yopiq topshiriqlar - uslubiy xarakterdagi ba'zi mahalliy adabiyotlarda qo'llaniladigan nom) muammoning bayoni va o'qituvchi tomonidan tuzilgan tayyor javoblarni o'z ichiga olgan asosiy qismni ajratib ko'rsatish mumkin. Javoblar orasida ko'pincha faqat bittasi to'g'ri bo'ladi, ammo boshqa variantlar bir nechta to'g'ri javoblarni, shu jumladan turli darajada tanlash bilan istisno qilinmaydi. Noto'g'ri, ammo ishonchli javoblar chalg'ituvchi deyiladi. Agar topshiriqda ikkita javob bo'lsa, ulardan biri chalg'ituvchi bo'lsa, unda taxmin qilish orqali to'g'ri javobni tasodifiy tanlash ehtimoli 50% ni tashkil qiladi. Chalg'ituvchilar soni vazifa juda og'ir va o'qish qiyin bo'lmasligi uchun tanlangan, lekin shu bilan birga ular to'g'ri javobni taxmin qilish ehtimoli juda yuqori bo'lishiga yo'l qo'ymaslikka harakat qilishadi. Shuning uchun, ko'pincha vazifalarda 4 yoki 5 chalg'ituvchi mavjud, garchi ba'zi hollarda bunday ehtiyoj mavjud bo'lsa, ularning soni 6-7 ga etishi mumkin. Ikki javobli topshiriqlar, odatda, ekspress diagnostika uchun, masalan, avtomatlashtirilgan nazorat va o'quv dasturlarida o'quv moduliga kirish, moslashuvchan test yoki o'z-o'zini nazorat qilish uchun, sub'ekt o'z bilimidagi kamchiliklarni tezda aniqlashi kerak bo'lganda qo'llaniladi. Yakuniy nazoratda ikkita va uchta javobli topshiriqlardan foydalanish taxmin qilish natijasida o'lchov xatosining oshishiga olib keladi, shuning uchun ular hech qachon sertifikatlash testlariga kiritilmaydi, bu erda ishonchlilik uchun bir xil miqdordagi javoblar bilan barcha topshiriqlar joylashtiriladi. . Agar chalg'ituvchilar noto'g'ri tuzilgan bo'lsa, hatto guruhning eng zaif sub'ektlari uchun ham zarracha jalb qilinmasdan, ular o'z vazifalarini bajarishni to'xtatadilar va aslida vazifa rejalashtirilgan emas, balki kamroq javoblar bilan. Eng yomon holatda, topshiriqdagi barcha chalg'ituvchilar muvaffaqiyatsizlikka uchraganda, ko'pchilik o'quvchilar vazifani to'g'ri bajaradilar va yagona to'g'ri javobni tanlaydilar. Ideal holda, har bir chalg'ituvchi noto'g'ri javobni tanlagan barcha sub'ektlarni teng ravishda jalb qilishi kerak. Chalg'ituvchilarning jozibadorligi o'lchovi testning birinchi sinovidan so'ng, har bir chalg'ituvchini to'g'ri javob sifatida tanlagan talabalar ulushini hisoblash yo'li bilan sub'ektlarning vakillik namunasi bo'yicha baholanadi. Albatta, ulushlarning aniq tengligi ma'lum bir idealizatsiya bo'lib, uni empirik tekshirish orqali deyarli amalga oshirib bo'lmaydi, ammo shunga qaramay, vazifalarni yaratishda bu tenglikka intilish kerak. Turli darajadagi tayyorgarlikka ega bo'lgan talabalar tomonidan har bir chalg'ituvchini tanlash chastotasini chuqur tahlil qilish noto'g'ri javoblar to'g'ri keladi degan xulosaga kelishimizga imkon beradi. Agar chalg'ituvchi testda oz sonli topshiriqlarni to'g'ri bajargan zaif talabalarni tez-tez jalb qilsa, u haqiqiy hisoblanadi. Aks holda, chalg'ituvchi asosan kuchli talabalar uchun jozibador bo'lib tuyulsa, uning haqiqiyligi past bo'ladi va vazifani qayta ishlash kerak. Umuman olganda, agar bilimdon o'quvchilar uni to'g'ri bajarsa, bilimsizlar esa chalg'ituvchilardan birortasini teng ehtimol bilan tanlasa, test topshirig'i "yaxshi ishlagan" deb aytish mumkin. Agar test shakllar yordamida o'tkazilsa, u holda bitta to'g'ri javobni tanlash bo'yicha topshiriqlar quyidagi ko'rsatma bilan birga keladi: "TO'G'RI JAVOBNING RAQAMINI (HATINI) AYLANGAN". Bir nechta to'g'ri javoblarga ega bo'lgan topshiriqlar, odatda, joriy nazoratda tasniflash va faktik bilimlarni tekshirish uchun qo'llaniladi, garchi fanning o'ziga xos mazmuni ularni yakuniy testlarga kiritishga majbur qiladigan holatlar mavjud. Ularga barcha to'g'ri javoblarni tanlash zarurligini ta'kidlaydigan va quyidagi shaklga ega bo'lgan maxsus ko'rsatma hamroh bo'ladi: "HAMMA TO'G'RI JAVOBLARNING RAQAMLARINI AYLANGAN". Chalg'ituvchilar juda kam bo'lsa va to'g'ri javoblar ko'p bo'lsa, ularni taxmin qilish oson. Ushbu vaziyatdan chiqish yo'li sifatida javoblar soniga faqat bitta noto'g'ri javob kiritilishi mumkin va o'quvchilardan bitta noto'g'ri javobni tanlashni so'rash mumkin, agar bu nazoratning didaktik maqsadlariga zid bo'lmasa va nazoratning mazmuni bilan ruxsat etilsa. Mavzu. Bunday holda, ko'rsatma: "NOG'OG'RI JAVOB RAQAMINI AYLANGAN." Ba'zan, muallifning niyatiga ko'ra, topshiriqni ishlab chiqishda bir nechta to'g'ri javoblar qo'yiladi, ular orasida to'g'riroq va kamroq afzalroqdir. Bunday holda, topshiriq quyidagi ko'rsatma bilan birga keladi: "ENG TO'G'RI JAVOB SONINI AYLANGAN." Kompyuterda topshiriqlarni berishda ko'rsatma quyidagicha ko'rinishi mumkin: "JAVOB UCHUN, TO'G'RI JAVOBNING RAQAMI (harfi) BILAN Klaviaturani bosing". Odatda, agar barcha topshiriqlar bitta shaklda tuzilgan bo'lsa, unda ko'rsatma test boshida beriladi. Aks holda, testga turli shakldagi topshiriqlar kiritilganda, har safar shakl o'zgarganda ko'rsatma o'zgaradi. To'g'ri va noto'g'ri javoblarni tanlash bo'yicha ko'rsatmalarni almashtirib, testni bajarish qanchalik qiyin bo'lishini tasavvur qilish oson. O'zgaruvchan ko'rsatmaga e'tibor bera olmaydigan e'tiborsiz o'quvchilar, to'g'ri javobni aniq bilsalar ham, sarosimaga tushib qolishlari va ba'zi topshiriqlarni noto'g'ri bajarishlari muqarrar. Shuning uchun testdagi ko'rsatmalarni iloji boricha kamdan-kam hollarda o'zgartirish tavsiya etiladi - test topshiriqlarini taqdim etish strategiyasida talab qilinadigan darajada ko'p marta. Tanlov topshiriqlari ularni bajarish tezligi, test uchun yakuniy ballarni hisoblashning soddaligi, talabalarning javoblarini tekshirish tartib-qoidalarini avtomatlashtirish imkoniyati va natijada natijalarni baholashda sub'ektiv omilni minimallashtirish bilan bog'liq bir qator afzalliklarga ega. sinovdan. Ularning yordami bilan sinovdan o'tgan o'quv fanining mazmunini to'liqroq qamrab olish va natijada testning mazmunliligini oshirish mumkin. Tanlov bilan topshiriqlar shaklining shubhasiz afzalligi uning ko'p qirraliligi bo'lib, u deyarli har qanday mavzuga mos keladi. Tanlovli topshiriqlarning kamchiliklari orasida testning eng qiyin topshiriqlariga javob berishda yomon tayyorlangan mavzularga xos bo'lgan taxmin qilish ta'sirini ko'rsatish kerak. Taxmin qilish imkoniyati mavjud bo'lsa-da, testerlar turli usullardan foydalangan holda u bilan kurashishni o'rgandilar. Ba'zida sub'ektlarni taxmin qilish orqali javob berish o'rniga notanish topshiriqni o'tkazib yuborishga yo'naltiradigan maxsus ko'rsatmalar kiritiladi. Boshqa hollarda, zaif o'quvchilarning eng qiyin test topshiriqlari bo'yicha olgan ballariga nolga yaqin maxsus og'irlik koeffitsientlari qo'shiladi. Ba'zida taxminlarni tuzatish uchun individual ballarni tuzatish uchun maxsus formuladan foydalaniladi. Oxirgi usul va uni tushuntiruvchi formula ushbu bobning oxirida berilgan. Notanish vaziyatda bilimlarni qo'llash, o'qitishning ijodiy jihatlari va talabalarga topshirilgan topshiriq shartlarini o'zgartirish zarur bo'lgan holatlar bilan bog'liq bo'lgan samarali darajadagi ko'nikmalarni sinab ko'rish uchun topshiriqlardan foydalanishda ma'lum qiyinchiliklar paydo bo'ladi. . Keyin tayyor javoblar tanloviga ega bo'lgan vazifalarni ko'pincha ishlatish mumkin emas. Ommaviy sertifikatlashtirish testlarida, fanlarning ballarini hisoblash va pedagogik o'lchov natijalarining yuqori ob'ektivligini olish uchun samarali kompyuterlashtirilgan texnologiyalardan foydalanish zarur bo'lganda, tanlovli topshiriqlarning afzalliklari kamchiliklardan ustundir. Shuning uchun, bu shakl ko'pincha yakuniy sertifikatlash testlarini ishlab chiqishda ustunlik qiladi. Ta’limning zamonaviy axborot texnologiyalari. Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimovning 2001 yil Oliy Majlisning 5-sessiyasida so’zlagan nutqida axborot texnologiyalari va kompyuterlarni jamiyat hayotiga, kishilarning turmush tarziga, maktab va oliy ta’lim muassasalariga jadallik bilan olib kirish g`oyasi ilgari surilgan edi. Prezidentimiz tashabbusi bilan Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 23 maydadagi 230-sonli «2001-2005 yillarda kompyuter va axborot texnologiyalarini rivojlantirish», shuningdek, «Internet»ning xalqaro axborot tizimlariga keng kirib borishini ta’minlash dasturini ishlab chiqishni tashkil etish chora-tadbirlari to’g`risida»gi Qarorlari qabul qilindi. 2002 yil 30 mayda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to’g`risida»gi Farmoni va uning ijrosini amalga oshirish yuzasidan Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 6 iyundagi «2002-2010 yillarda kompyuterlashtirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish dasturi» to’g`risidagi Qarori e’lon qilindi. Bulardan ko’rinadiki, hozirgi paytda ta’limga axborot texnologiyalarini jadal tatbiq etish, ta’lim jarayonini kompyuterlashtirish asosiy masalaga aylangan. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida informatika va axborot texnologiyalarini o’quv jarayoniga keng tadbiq qilish masalasi ko’ndalang qo’yilgan. Unda, shuningdek, axborot texnologiyalari va informatika sohasida kadrlar tayyorlash, shu jumladan Internet texnologiyalarini barcha sohalarda keng joriy qilish dolzarb masalasi ekanligi alohida uqtirib o’tiladi. O’zbekistonda axborot-kommunikatsiya texnologiya (AKT) larini yanada rivojlantirish, har bir sohaga tatbiq qilish, mutaxassislarning kompyuter savodxonligini oshirish kabi masalalar davr talabiga muvofiq yechilmoqda. Hozirgi paytda axborot kommunikatsiyasi rivojlanishining asosiy omillari EHM larning turli sohalarda tobora keng qo’llanib borayotganligidadadir. Kompyuter texnologiyalarining qo’llanish sohasining kengayishi, axborot texnologiyalarining yaratilishi jamiyat hayotining barcha sohalarida ya’ni ishlab chiqarishda, fanda, ta’limda, tibbiyotda va boshqa jabhalardagi rivojlanish ya’ni tezkor axborot almashinuviga, qisqa vaqtda axborotlarni qayta ishlash, o’z vaqtida manbaga uzatishga olib kelmoqda. Zamonaviy o’qituvchining jamiyatni axborotlashtirish sharoitida ishlashga tayyorligini belgilab beradigan quyidagi axborot-kommunikativ salohiyatlar muhim hisoblanadi: Kasbiy vazifalarni informatikaning zamonaviy vositalari va metodlarini axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalangan holda bajara olish malakasi; Kasbiy faoliyatda axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalanish borasida tayyorgarlik darajasini real aks ettiruvchi, shakllanib ulgurgan shaxsiy sifatlari; Vaziyatni to’g`ri baholash va pedagogik faoliyatda axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalangan holda samarali qarorlar qabul qila oladigan predmet-maxsus bilimlarni tashkil etish imkoniyatiga ega bo’lish. Yangi axborot muhitining an`anaviy muhitdan prinsipial farqi, uning o’ziga xos kichik texnologik tizimdan iboratligidadir. Zero, istalgan ta`lim muassasasi axborot-kommunikativ texnologiyalarining ta`lim jarayoniga integratsiyasi, ta`limning boshqa barcha didaktik, tashkiliy, iqtisodiy, nazariy-metodologik jihatdan kichik tizimlardagi tub o’zgarishlar bilan kechadi. Axborot ta`lim muhiti imkoniyatlaridan samarali foydalanish uchun pedagogning iste`molchi sifatida o’zi mo’ljaldagi texnik imkoniyatlarining to’liq to’plamini egallagan bo’lishi talab etiladi. Bir hillik testi ikki yoki undan ortiq populyatsiyalarning javoblari nisbatlarini dixotom o'zgaruvchiga (masalan, erkak/ayol, ha/yo'q) yoki ikkitadan ortiq natijaga ega o'zgaruvchiga nisbatan solishtiradi. Ekvivalentlik yoki muqobil shakldagi ishonchlilik - bir xil o'lchov vositasining muqobil shakllari bir xil natijani berish darajasi; Bir hillik - bu istalgan munosabat kabi bir xususiyatni o'lchash uchun turli xil elementlarning qonuniy ravishda birlashishi darajasi. Miqdoriyda siz o'lchash usullaringiz va o'lchovlaringizning ishonchliligi va haqiqiyligini bilish kerak . Yaroqlilik usuli biror narsani aniq o'lchashini aytadi. Agar usul o'lchashni da'vo qilgan narsa o'lchasa va haqiqiy dunyo odamlariga to'g'ri kelsa, u haqiqiy deb hisoblanishi mumkin. Yaroqlilikning to'rtta asosiy turi mavjud: Qurilishning haqiqiyligi : test o'lchash uchun mo'ljallangan kontseptsiyani o'lchaydimi? Kontentning haqiqiyligi : test o'lchamoqchi bo'lgan narsaga to'liq javob beradimi? Face valid : Test mazmuni uning sabablariga mos keladimi? Mezonning haqiqiyligi : Natijalar o'lchash uchun mo'ljallangan aniq natijani aniq o'lchaydimi? Misol uchun universitetimizdagi sessiya jarayonlari paytida olinadigan testlar ham gomogen shaklda yaratiladi ular ham qiyinlik darajasi bo’yicha ballga ega Xulosa
Download 38.19 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2