8. Pul mablagʻlari xarakati bilan bogʻliq muomalalar auditining uslubi
Download 200.24 Kb.
|
hisobot Tayyor
|
10-jadval
PANADERA XK korxonasida 2021- yil dekabr oyi uchun boshqaruv xodimlar ish haqi va ulardan ushlanmalar hisob-kitobi
Barcha xodimlar bo`yicha shu tartibdagi ish haqi hisob kitobi 14–ilovada keltirilgan. Audit jarayonida auditor yuqorida keltirilgan operatsiyalar buxgalteriya hisobi schyotlarida to`g`ri aks ettirilganligini tekshiradi. Tekshirish natijasida korxona xodimlariga 2021 yil dekabr oyi uchun jami hisoblangan ish haqi 174 530 000 so`mni, shundan 12% lik ijtimoiy soliq 20 943 600 so`mni tashkil etganligi ma`lum bo`ldi. 21 son BHMS ga muvofiq PANADERA XK korxonasida ish haqi bo`yicha majburiyatlarning sintetik hisobi 6710 “Mehnat haqi bo`yicha xodimlar bilan hisoblashishlar” schyotida yuritiladi. Auditor shu schyot bo`yicha yuz bergan operatsiyalar har oyda jurnal orderda qayd etilganligini va bu jurnal orderlar orqali yillik oborot qaydnomalar tuzilganligini ham tekshiradi(15,16-ilovalar). Korxona faoliyati bilan yaqindan tanishish shuni ko‘rsatadiki, xodimlarga mehnatga haq to‘lash va boshqa operatsiyalar bo‘yicha hisob-kitoblar hisobi amaldagi tartib-qoidalarga to‘liq mos keladi. Korxonada mehnat haqi hisobi “1 C: Buxgalteriya” dasturi asosida amalga oshiriladi va tahlil natijalariga ko‘ra hisoblangan ish haqi, uning soliqqa tortilishi borasida kamchiliklarga yo‘l qo‘yilmagan. Korxonada xodimlar bilan hisob-kitoblar hisobi amaldagi qonun-qoidalarga muvofiq yuritilmoqda va unga ijobiy baho berish mumkin. Pul mablagʻlari xarakati bilan bogʻliq muomalalar auditining uslubi Korxonalar xo‘jalik faoliyatida ishtirok etuvchi aktivlar ichida pul mablag‘lari alohida ahamiyatga ega. Pul mablag‘lari buxgalteriya hisobi va auditning eng muhim ob’ektlaridan biri sanaladi. Pul mablag‘lari deganda o‘ta tez likvidlik harakteriga ega bo‘lgan, barcha munosabatlarda umumiy ekvivalent rolini o‘ynaydigan, davlat tomonidan qog‘ozli va metalli ko‘rinishda ma’lum qiymatlarda chiqariladigan maxsus tovar tushuniladi. Pulning jamiyatdagi o‘rni u tomonidan bajariladigan qiymat o‘lchovi, to‘lov vositasi, muomala vositasi va jamg‘arish vositasi kabi funsiyalarida yorqin namoyon bo‘ladi. Buxgalteriya hisobida pul mablag‘larini asosan ikkita belgisiga qarab, ya’ni ko‘rinishi va turgan joyiga qarab guruhlash va aks ettirish keng qo‘llaniladi(4-chizma). 4-chizma. Pul mablag`larning tasniflanishi Biz ilmiy amaliy stajirovkaini o‘tagan PANADERA XK korxonasida alohida kassa xo‘jaligi tashkil qilinmagan, ya’ni kassa xonasi mavjud yemas. Lekin korxonada kassa operatsiyalari bo‘yicha buxgalter-kassir lavozimi joriy etilgan bo‘lib, kassa operatsiyalarini yuritilish va hujjatlshtirilish holati me’yoriy-huquqiy hujjatlarga muuvofiq keladi. Kassadagi naqd pul aylanmasi bankdan ish haqini olish va uni xodimlarga berish va tayyor mahsulotni sotish asosida amalga oshirildi. Kassa apparati ko'rsatkichlarini ro'yxatdan o'tkazish kitobidagi ma'lumotlar chop etilgan kvitansiyalar ko'rsatkichlariga mos keladi (Z-hisobotlar). Kassadagi pul mablag‘larining sintetik hisobini yuritish uchun 21- son BHMS da 5010 «Milliy valyutadagi pul mablag‘lari» va schyotir ko‘zda tutilgan. Quyidagi jadvalda PANADERA XK korxonasida kassadagi pul mablag‘lari harakatining buxgalteriya hisobi schyotlarida aks ettirilishi keltirilgan(11-jadval). 11-jadval PANADERA XK korxonasida kassadagi pul mablag‘lari harakatining buxgalteriya hisobi schyotlarida aks ettirilishi
Korxona kassasiga turli manbalardan va turli maqsadlarda kirim qilingan pul mablag‘lari “kirim kassa orderi” bilan hujjatlashtirilgan. Pul mablag‘larini chiqim qilinishi esa “chiqim kassa orderi” hujjati bilan rasmiylashtirilgan. Ushbu kirim va chiqim kassa orderlari asosida kassir “Kassa kitobi”ni yuritgan(17-ilova). Ushbu kitob nomerlangan, korxona rahbari va bosh hisobchi tomonidan imzolangan hamda korxona muxri bilan tasdiqlangan. Kassa hisoboti va unga ilova qilingan boshlang‘ich hujjatlar asosida pul mablag‘larining analitik va sintetik hisobi yuritiladi(18-ilova). Kassa bo‘yicha yuqoridagi operatsiyalar oylar kesimida jamlanib bosh kitobga o‘tkazilad(19-ilova). 19- son BHMS ga muvofiq har bir korxonada kassadagi pul mablag`lari har oyda bir marta inventarzatsiya qilinishi kerak. Lekin korxonada kassa xo`jaligi bo`yicha inventarizatsiya 1 yilda 1 marta o`tkazilgan. Korxonalarning bo‘sh turgan pul mablag‘lari bankda ochilgan hisob-kitob schyotida saqlanadi. PANADERA XK korxonasi o‘zining hisob raqamini O‘zsanoatqurilishbank Samarqand mintaqaviy filialida ochgan, korxonaning hisob raqami 20208000004914263001. Hisob kitob schyotidagi pul mablag‘larining sintetik hisobi 21-son BHMS ga muvofiq 5110 « Hisob-kitob schyoti»da yuritiladi. Pul mablag‘larini naqdsiz chiqim qilishga asos bo‘lib to‘lov topshiriqnomalari, inkasso topshiriqnomalari, bankning memorial orderlari hisoblanadi. Barcha kirim va chiqim hujjatlari asosida korxona tomonidan bank-klient tizimi orqali hisob-kitob schyotidan ma’lum bir davr uchun ko‘chirma olinadi. Ko‘chirmada davr boshi va oxiriga hisob–kitob schyotidagi pul mablag‘larining qoldig‘i, shu davrdagi barcha kirim va chiqimlarning summalari hujjatlar asosida ko‘rsatiladi. Bank ko‘chirmalari korxona buxgalteriyasida hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘larining sintetik va analitik hisob registrlarini yuritishga asos bo‘ladi(20,21-ilova). Audit jarayonida hisob-kitob schyoti bo‘yicha asosiy xo‘jalik operatsiyalariga quyidagi buxgalteriya yozuvlari to`g`riligi tekshiriladi (12-jadval): Download 200.24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||