80 фоизи мазкур ҳудуд улушига тўғри келади давом этаётган уруш. Украина ҳар йили 20 минг

2022 йил сентябрь ойининг иккинчи ярмидан бошлаб, мамлакатлар бозорларида пиёзнинг халқаро савдоси ҳажми кескин ошди. Европа Иттифоқи мамлакатларида, биринчи навбатда, пиёзнинг жаҳондаги асосий экспортёри саналмиш Нидерландияда ҳам қурғоқчилик кузатилгани сабабли ёздаёқ маҳсулот нархи кўтарила бошлаган. Яна бир муҳим омиллардан бири жанубида (ушбу мамлакатда пиёзни тижорат мақсадларида етиштиришнинг қарийб 80 фоизи мазкур ҳудуд улушига тўғри келади) давом этаётган уруш. Украина ҳар йили 20 минг тоннага яқин сархил пиёз экспорт қилар ва баъзи мавсумларда ушбу мамлакатдан пиёз экспорти ҳатто 50 минг тоннадан ошган. Уруш сабабли Украина пиёзнинг асосий импортёрига айланди ва ушбу маҳсулотни Польша, Руминия, Молдова, Озарбайжон, Қозоғистон, Туркиядан сотиб олди. 2022-yilda Ukraina dunyodagi eng yaxshi 20 import qiluvchilar orasida eng keskin piyoz importini ko'rsatdi. Ukrainaga piyoz importining o'sishi, natijada, yiliga deyarli 7 marta edi.

Eng yirik 5 ta importyorda Buyuk Britaniya eng yuqori import dinamikasini ko'rsatdi, bu importni yiliga 59% yoki 136 ming tonnaga oshirdi.

2022 йилнинг июнь ойи ўрталарида Покистонда сув тошқинлари содир бўлди ва шу туфайли бошқа экинлар қатори пиёз ҳосилининг ҳам катта қисми бой берилди. Натижада, жаҳондаги энг йирик пиёз экспортёрларидан бири бўлмиш Покистон пиёз импортёрига айланди. Эрон, Ўзбекистон, Туркия ва ҳатто Афғонистон ҳам ўз маҳсулотларини Покистонга етказиб бера бошлади. 2022 йилнинг ноябрь ойи охиригача Ўзбекистон Покистонга 26 минг тоннага яқин пиёз экспорт қилган.
Qo'shma Shtatlar va Malayziyadan keyin dunyodagi uchinchi yirik piyoz importchisi bo'lib qolgan Saudiya Arabistoni ham juda keskin o'sdi - uchdan biridan ko'proq. AQShga piyoz importi yil davomida deyarli o‘zgarmadi va 661 ming tonna darajasida qoldi, Malayziyaga piyoz importi esa 8 % ga yoki 40 ming tonnaga oshib, 525 ming tonnani tashkil etdi
Afrikaning Kot-d'Ivuar davlati eng yaxshi import qiluvchi beshlikka yakun yasadi. Bu mamlakatga yetkazib berish yil davomida 5 % ga oshdi. Reytingda keyingi o‘rinlarni Yaponiya, Shri-Lanka va Kanada egallagan – bu mamlakatlarning barchasi o‘z importini mos ravishda 5 % ga,
19 % ga va 3 % ga oshirgan. Indoneziya (plyus 55 % yoki 63 ming tonna) va Braziliya (ortiqcha
29 % yoki 34 ming tonna) kabi mamlakatlar piyoz importining ijobiy dinamikasiga ham e'tibor qaratish lozim.
Hindiston, Xitoy va Eron kabi davlatlar 2022 yilda tashqi piyoz yetkazib berishni keskin oshirgan. Umuman olganda, Hindiston birinchi marta yiliga 2 million tonnadan ortiq piyoz eksport qildi, bu esa yiliga 48 % ga oshdi. Xitoydan yetkazib beruvchilar piyoz eksportini chorakga oshirdi, eksport hajmi esa 835 ming tonnadan oshdi. Eron, shuningdek, 2022 yilda piyoz eksportini
24 % ga oshirib, 478 ming tonnani tashkil etgan eksport rekordini yangiladi.
Россиядан Ўзбекистон, Тожикистон, Қозоғистон ва Қирғизистонга кириб келган аномал совуқлар минтақадаги пиёз заҳираларига жиддий зарар етказган. Натижада, Қозоғистон ички бозорда маҳсулот тақчиллиги юзага келишидан хавотирланиб, пиёз экспортини бутунлай таъқиқлашга қарор қилди. Айни пайтда Ўзбекистон пиёзнинг
нетто-экспортёридан нетто-импортёрига айланди.
Ўзбекистонда пиёзнинг улгуржи нархлари ўтган йилнинг мос даврига нисбатан
2,8 баробар, Тожикистонда эса 3,1 баробар қимматлашди. O‘zbekiston 2022-yilda 21,2 ming tonna piyoz import qilishga muvaffaq bo‘lgan yirik piyoz importchilari qatorida debyut qildi – bu sabzavotlar importining rekord hajmi. 2023 yilning birinchi oylarida o‘zbekistonlik importchilar piyoz yetkazib beruvchilarni topsa, bu ko‘rsatkichdan oshib ketishi mumkin.
Нидерландия
Глобал пиёз бозори учун бу мамлакат муҳим экспортёр ҳисобланади, аммо 2022 йилги қурғоқчилик ушбу мамлакатда пиёз ҳосили ҳажмини камайишига олиб келди. Юқорида айтиб ўтилган бошқа муаммолар фонида 2023 йил бошидан Нидерландияда пиёзнинг улгуржи нархи 1 кг учун 55 АҚШ центига кўтарилди.
Ушбу нарх даражаси Миср, Туркия, Испания ва Жанубий Африка экспортёрлари — сотув 2019 йилги ҳажмдан ошишини кутаётганлар учун ижобий нарх истиқболларини яратади. Ўшанда Европа Иттифоқи бозорида улар Хитой ва Марказий Осиё пиёзи билан рақобатлашган эди. 2023 йилда эса Европа Иттифоқи бозорида Хитой пиёзи йўқ ва бўлиши кутилмаяпти, Марказий Осиёнинг ўзи ҳам ушбу маҳсулотни импорт қилиши керак.
Бу мавсумда Хитой пиёзни, асосан, Осиё мамлакатларига экспорт қилмоқда, чунки логистика таннархи ҳали Европа Иттифоқи мамлакатларига маҳсулот етказиб беришга имкон бермайди ва Хитой маҳсулоти сифат жиҳатидан ҳар доим ҳам Европа Иттифоқи давлатларининг минимал талабларига жавоб бера олмайди.