8«B» 1-mavzu: kirish darsning maqsadi
O‘tkir aroq, may o‘rniga ham
8-adabiyot 2019 tayyor
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bexanjar-u bemakr-u bezar.
- So‘ngra mendan qilmagin gumon.
| O‘tkir aroq, may o‘rniga ham
Achchiq-achchiq choy tutar menga. Quy, mezbonim, ammo had bilan, Bog‘ing aro turfa gullar bor. Oqshom menga niqob ostidan Ohu ko‘zin suzdi gulruxsor.
Bu tong yuzli dildor qoshimda Bir bor xirom etsa noz bilan, Shohi ro‘mol solgum boshiga, Yo‘llariga sheroziy gilam.
Eshikka ko‘p qarayberma san, Gulbog‘ingga, baribir, yo‘l bor... Oqshom menga niqob ostidan Ohu ko‘zin suzdi gulruxsor.
|
|
She’r yetti banddan tashkil topgan. Bu xuddi aksar g‘azallar yetti baytli bo‘lishini eslatadi. Chunki bu ham Sergey Yeseninning «Fors taronalari» turkumidan. Mavzu ham o‘sha-o‘sha -rus yigitining Eron go‘zaliga sevgisi kuylanadi. Buni ochiq bildirish uchun «Tehron», «sheroziy gilam», «Rossiya», «rus» so‘zlari maxsus qo‘llanadi. Bundan tashqari, she’r mazmunida Eron bilan Rossiyada ayollarga munosabat masalasidagi farqlar aytib o‘tiladi ham. Satrlardagi «choyxona», «choy», «tong yuzli dildor», «shohi ro‘mol», «ohu ko‘z», «lolagun» so‘z-timsollari ham Sharqni eslatib turadi. Birinchi bandda oshiq ko‘ngildan dog‘lar ketgani, mast vasvasa bezovta qilmayotganiga sabab ko‘rsatiladi: u choyxonada Tehron gulidan darmon topgan. Bu yerda gul sevikli yorni ifodalab kelgan. Ikkinchi bandda choyxona atroflicha tasvirlanadi. Choyxonachi rus choyimga qoyil qolsin deb unga o‘tkir aroq, may o‘rniga ham achchiq-achchiq choy tutadi. Uchinchi bandda «gullar» timsoli yana tilga olinadi-da, endi buning zamirida nima ko‘zda tutilayotgani oshkor etiladi — oqshom niqob ostidan bir gulruxsor ohu ko‘zini suzgan! Shu niqob ajnabiy lirik qahramonni qiyosga chorlaydi. Rossiya bunday emas, erlar gulday qizlarni tutqunlikda saqlamaydi, ya’ni niqobga o‘ramaydi, bizlarni bo‘sa xanjarsiz, makrsiz, zar-zevarsiz mast etadi... Lekin lirik qahramon ishqining zo‘ridan o‘z yurtidagi qoidalardan voz kechib, bu yerning talablariga ko‘nmoqchi. Mayli, deydi u, agar bu tong yuzli dildor noz bilan qoshimda bir bor xirom etsa, boshiga shohi ro‘mol solib, yo‘llariga Sheroz gilamlaridan to‘shar edim... Choyxonachi esdan chiqqan emas. Keyingi band bevosita unga «mezbon» deb murojaat qilishdan boshlanadi. Lolagun choy quy, shoir senga yolg‘on gapirmaydi, faqat o‘zingga ehtiyot bo‘l-da, keyin mendan gumon qilib yurma, deydi. Xo‘sh, bu bilan nima demoqchi? Aytmoqchiki, eshikka ko‘p qarayverma, baribir, gulbog‘ingga yo‘l bor, chunki gulruxsor ko‘z suzgan. She’r uchinchi band oxiridagi ikki misra takrori bilan tugaydi: Oqshom menga niqob ostidan Ohu ko‘zin suzdi gulruxsor. Bu she’r lirikaning eng yuksak talablariga javob beradi. Holat, manzara, makon va zamon bor. Ularning bari lirik qahramon his-tuyg‘usi, tasavvuroti, kayfiyati, ruhidagi o‘zgarishlar, uning istagi va niyatiga yetish ilinji orqali ifodalanadi. Satrlar mag‘ziga ijtimoiylik ham singdirilgan. Bu Sharq va G‘arb qiyosi, xotin-qizlarga munosabatning, ayollar erkining turlichaligini solishtirish orqali aks etgan. Shular zamirida umuminsoniylik ham bor. Shoirning g‘oyasiga ko‘ra, sevgi-muhabbat uchun bu tafovutlar to‘siq bo‘lolmaydi. Axir, bu - dil mulki, ko‘ngilning ishi.
|
Do'stlaringiz bilan baham:
