9-amaliy ish Yo‘l qurilish va investitsiya sohasida yo‘l qurilish mahsulotlarining ahamiyatini o‘rganish

9-amaliy ish
Yo‘l qurilish va investitsiya sohasida yo‘l qurilish mahsulotlarining ahamiyatini o‘rganish

Har bir davlatda yangi yo‘llarni qurish va mavjud yo‘llarni ta’mirlash ustuvor milliy loyihalarning vazifalariga kiritilgan. Yo‘l qurilishining xalq xo‘jaligi tizimidagi alohida o‘rni shundan iboratki, barcha sanoat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari doimo yo‘llar bo‘ylab ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yetib boradi. Shu bois yo‘l-qurilish korxonalarida innovatsion va investitsiya faoliyatini samarali boshqarishni tashkil etish alohida davlat ahamiyatiga molik vazifadir.

t-hisoblash bosqichi oxirida mahsulot yoki resursning prognoz narxi TS(t) formula bilan aniqlanadi:


TS(t) = TS(b) × J(t, t_n)
Bu yerda TS(b) – mahsulot yoki resursning asosiy narhi;
J(t, t_n) - hisoblashning dastlabki momentiga nisbatan (narxlar ma’lum bo‘lgan) t- bosqichning oxirida tegishli guruhning mahsulotlari yoki resurslari narxlarining o‘zgarishi koeffitsiyenti (indeksi).
Asosiy faoliyatdan tashqari, ko‘pchilik boshlang‘ich yo‘l tashkilotlari asosiy ishlab chiqarishni moddiy-texnik ta’minoti bo‘yicha sezilarli hajmdagi ishlarni amalga oshiradilar: materiallar, mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish; yo‘l transporti vositalarining texnik tayyorgarligini ta’minlash; materiallarni omborlarga yetkazib berish va saqlash. Yo‘l ishlab chiqarishning o‘ziga xosligi shundaki, barcha ishchilarning deyarli yarmi sanoatni qayta ishlash va tog‘-kon sanoati korxonalari, xizmat ko‘rsatish ob’yektlari, transport, mexanizatsiya bazalari, omborlar va boshqalarni o‘z ichiga olgan ikkilamchi ishlab chiqarishda ishlaydi.
Ishni ob’yektga kelgan barcha materiallar darhol strukturaga yotqizish uchun ishlatadigan tarzda bajarish eng oqilona. Shu bilan birga, xarid qilish ishlariga investitsiya qilingan mablag‘larni o‘tkazish vaqti qisqartiriladi va barcha saqlash xarajatlari butunlay yo‘q qilinadi. Biroq, yo‘l qurilishi uchun ko‘pgina materiallarni xarid qilish va tashish shartlari shundayki, qurilishning muvaffaqiyatli rivojlanishini ta’minlash uchun zaxiralarni yaratish muqarrar. Buning sababi bir qator yo‘l ishlarini ishlab chiqarishning mavsumiyligi, materiallarni xarid qilish va tashish shartlari va har bir materialning uchta alohida bosqichini o‘z vaqtida aniq bog‘lashning amaliy qiyinligi: xarid qilish, tashish va foydalanish. Materiallarni xarid qilishda ko‘pchilik qurilish tashkilotlari tayyorlash va transport ishlarining asosiy qismini qishda bajarishlari, yozda esa mehnat va texnik resurslarni qurilish-montaj ishlarini ishlab chiqarishga jamlashlari maqsadga muvofiqdir.
Topshiriq. Talabalar yo‘l qurilish va investitsiya sohasida yo‘l qurilish mahsulotlarining ahamiyatini o‘rganib xulosa yozadilar.