9. Foydalanilgan adabiyotlar

3.Toifalshgan fayllar va ular bilan ishlash.
Toifalashgan fayllar bir hil toifali elementlardan tashkil topadi .Ular dasturda quyidagicha beriladi:
: :=file of
: :=
bu erda elementlar toifasi faylning tashkil etuvchilari,yani fayldagi malumotlarning toifasi bolib,bu toifa sifatida oddiy va murakkab toifalrni ishlatish mumkin.
Bu toifadagi fayllar ustida yuqorida keltirilgan umumiy prosedura va funksiyalar qatorida yana qoshimcha prosedura va funksiyalarni ishlatish mumkin.Bazi bir proseduralar faylni bevosita muroojat fayli sifatida ishlatish imkononi beradi.
1.File size ();funksiyasi fayldagi elementlar sonini aniqlaydi,funksiyaning toifasi Integer bolishi mumkin.
2.Filepos();Integer;funksiya joriy elementning fayldagi ornini aniqlab beradi,”joriy element”deb fayl korsatkichi ornatilgan elementga aytiladi.
3.Seek(,)-prosedurasi fayl korsatkichining n-elementga ornatadi.
4.Truncate ();-prosedurasi oqilgan fayl elementning keyingisidan boshlab qolgan yozuvlarni olib ishlash uchun ishlatadi va faylning yakuniy belgisi qoyiladi.
4.Matnli fayllar va ular uchun moljallangan prosedura va funksiyalar.
Yuqorida takidlab otilganidek,matnli fayl qatorlardan tashkil topgan fayldir.Matnli fayllarda:
a)malumot matn shaklida ASCII kodalar jadvalining simvollarida tasvirlanadi;
b)malumotlar qatorlarga bolinishi mumkin;
v)faylning ohiri”Z”belgi belgilanadi;
g)sonlar,mantiqiy qiymatlar,qatorlar char toifasidagi malumotlarga aylantiriladi va mashina kodlari yoziladi.
Dasturda matnli fayllar Text hizmatchi sozi yordamida beriladi:
:Text;
Turbo Paskal muhitida ikkita matnlifayl ozgaruvchilari standart ravishda aniqlangan.Bu INPUT va OUTPUT ozgaruvchilaridir.Bular avtomatik ravishda “CON”mantiqiy qurilma bilan boglangan ,yani dasturda malumotlarni kiritish va chiqarish aynan shu fayllar orqali amalga oshiriladi,lekin dastur sarlavhasida va tavsiflash bolimida ularni elon qilish shart emas.Bu fayllar turbo Paskal tizimi yuklanishi bilan avtomatik tarzda tezkor hotiraga yuklanadi.
Umumiy fayl ozgaruvchisiga mansub proseduralardan tashqari matnli fayllarga quyidagi funksiya va proseduralar moljallangan:
1.Readln(,)-fayldan simvollar qatorini oqish prosedurasi.Bu prosedura bajarilganda fayl korsatkichi ornatilgan qator ozgaruvchiga ozlashtiriladi,faylda qator”qator ohiri belgisi”yordamida ajratib olinadi.
2.Writeln (),)faylga simvollar qatorini yozish prosedurasi.Prosedura bajarilganda fayl korsatkichi ornatilgan joyga qator yoziladi.
3.Append ()prosedurasi.
Bu prosedura faylni unga qoshimcha elementlarni yozish uchun ochadi.Bu prosedura hotirada saqlangan fayllar uchun ishlatilib,Rewrite prosdurasi ornida keldi.
4.Eoln (()funksiyasi fayldagi qatorning ohirini aniqlaydi.Funksiyaning toifasi BOOLen bolib fayl korsatkichi qator ohiriga ornatilganda funksiyaning qiymati Truega aks holda Falsega teng boladi.
5.Seekoln()funksiyasi qator yakuniga erishilganini aniqlaydi.
6.Seekeof()funksiyasi faylni yakuniga erishilganyoki erishilmaganini aniqlaydi.
Eof va Seekeof,Eoln va SeekEOLN funksiyalarining farqi shundaki,Eof va EOln fizik faylga nisbatan ,SeekEof va SeekEOln esa mantiqiy faylga nisbatan qollaniladi.