9-laboratoriya ishi mavzu: Termik va kimyoviy-termik ishlangan po’latlarning mikrostruk- turasini tahlili

Past 
temperaturali 
bushatish. Bu bushatishdan 
maksad toblangan, masalan, 
keskichlar 
yoki 
ulchov 
asboblarini 
ichki 
zurikish 
kuchlanishlaridan xoli etib 
kattikligi saklangan xolda 
kovushokligini 
kutarishdir. 
Buning 
uchun 
toblangan 
pulat 150-250°S xaroratgacha kizdirilib shu xaroratda ma’lum vaktga saklanadi, 
keyin sekin sovitiladi. 
Bunda bushatilgan martensit tuzilma olinadi. Urtacha temperaturali bushatish. 
Bushatishdan maksad toblangan, masalan, prujina, shtamplarni ichki zurikish 
kuchlanishlaridan xoli etib, kovushokligini kutarish va troostit tuzilma olishdir. 
Buning uchun toblangan pulat zagotovkalar 350-500°S xaroratgacha kizdirilib, shu 
xaroratda ma’lum vakt saklanadida, keyin sekin sovitiladi. 
Yuqoritemperaturalibo’shatish. Bundan bo’shatish toblangan konstruktsion 
pulatlardan 
tayyorlayotgan detallar 
kovushokligini 
va 
plastikligini 
kutarib, 
sorbit 
tuzilma 
olish 
maqsadida o’tkaziladi. 
Buning 
uchun 
toblangan 
po’lat 
zagotovka 500~650°S 
xaroratgacha kizdirilib, 
shu xaroratda ma’lum 
vaqt saqlanadi va sekin 
sovitiladi 
(37-rasm). 
Foydalaniladigan 
material, uskuna, moslama va o’lcho asboblari. Laboratoriya ishini bajarishda 800-

---

6 
1500°S xlorat beradigan termoelektrik perometrli mufel ьelektrpechidan, Brinell 
va Rokvell asboblari, sovitgich kiskichlar va chizgichlardan foydalaniladi.

---

7 
Ishnibajarishtartibi: 
1. Berilgananikmarkalipulatzagotovkalarningshakli, 
ulchamlari, 
kattikdigianikdanadi. 
2. Kdysitermikishlashutkazilishigakuratermikishlashtartiblari 
(kizdirishtezligi, xarorati, shuxaroratdatutishvaktivasovitishtezligi) 
belgilanadi. 
3. 
Zarurpechvasovitishtezliginita’minlovchisovitgichliidisholinadi, 
4. Belgilangantartibdazagotovkalartermikishlanadi 
5. 
TermikishlanganzagotovkalarkattikdigiTKyokiTSHasbobdaulch
anadi. 
6. 
Olingan natijalar asosida jadval to’ldiriladi. 
Tekshiruv savollari. 
1. Termikishlashdanmaqsadnima? 
2. Termikishlashqandayjarayonlarniuzichigaoladi? 
3. Pulatlarnitermikishlashularningkaysixususiyatigaasoslangan? 
4. Termikishlashningkandayturlarinibilasiz? Xar - birinimaksadinimada? 
5. Qo’yilganmaqsadqandayamalgaoshiriladi? 
6.Qandaypo’latningtoblanishlikqobilyatikuchlirok?
7.Toblanishlikqobiliyatigata’sirqiluvchifaktorlarnisanabbering. 
8.Martensit, trostitvasorbitlarnima? Xar-birig

---

Document Outline

• Metallarni kizdirishda ularning chuglanish ranglari.