9-mavzu: Kislotalar va asoslar

KISLOTALARNING KUCHI

• Dissotsialanish konstantasi bilan tavsifanadi. Odatda kislotaning dissotsialanish konstantasi (Ka)emas, balki uning logarifmi olinadi (pKa). Indeksdagi “a“ asidum – kislota so‘zining bosh harfidan olingan.
• HI ancha kuchli kislota uning uchun Ka=1011 ga teng. pKa manfiy qiymatga ega.

asoslik konstantasi mavjud, u ham Kb deb belgilanadi, “b” indeksi base- asos so‘zining bosh harfidan olingan. Asoslarda ham ko‘pincha bu qiymat o‘rniga uning logarifmi (pKb) olinadi. Masalan, rux gidroksidi uchun pKb= 4,36 va pKb=8,83 ga teng.

Ko‘p asosli kislotalar.

Bunday kislotalar uchun
. Ayni paytda
teskarisiga bog‘langan.

Erituvchilar sistemasi ta’rifi

Kislota ayni erituvchida kation hosil qiladigan moddadir.

Eriganda o‘z kationlarini konsentratsiyasini oshiradigan erituvchilar kislotalar, o‘z anionlari konsentratsiyasini oshiradigan erituvchilar asoslar deyiladi.
Suv molekulalari hisobiga gidroksoniy kationi va gidroksil aninoning hosil bo‘lishi.
Tarkibida proton tutgan va ozmi yoki ko‘pmi kislota xossasiga ega bo‘lgan erituvchilar proton erituvchilar deyiladi. Proton erituvchilar o‘z-o‘zidan ionlasha oladi (H2O, H2SO4 va boshqalar)
Aproton erituvchilar sifatida qutbliligi kam yoki kuchsiz qutblangan dissotsialanmaydigan lekin kuchsiz solvatasiyaga uchraydigan suyuqliklar kiradi (CCl4, C6H6 va boshqalar)
Dissotsialanmaydigan lekin kuchli solvatlanadigan qutbli erituvchilar (dimetilformamid, dimetilsulfoksid va boshqalar)

Erituvchining ta’sir effekti

• Kislota (yoki asosning) kuchi qanday bo‘lishi kerakligi ayni erituvchining avtoprotolitik konstantasi qiymati bilan belgilanadi. Har qanday suvdan ko‘ra kuchli kislota suvga proton berib НзО+ hosil qiladi

HCN uchun, agar u HSol erituvchida erigan bo‘lsa va рКа < 0, bo‘lganda ayni HSol erituvchidagi kislotalik konstantasi:
Bu tenglamaga ko‘ra рКа<0 barcha kislotalar uchun HSol erituvchida (Ка > 1) kislotalikni H2Sol+ ko‘rsatadi.